‘Virtuele betaalmiddelen’ als overig bezit: Belastingaangifte 2020

Het is weer mogelijk om belastingaangifte te doen. Heeft u vóór 1 januari 2020 belegd in bitcoin en/of andere virtuele betaalmiddelen? Dan is de kans aanwezig dat u hiervan aangifte moet doen bij de Belastingdienst. In deze blog ga ik na wanneer cryptobeleggers belastingaangifte moeten doen, alsmede wat de risico’s zijn wanneer iemand dit ‘vergeet’. Daarnaast leg ik uit waarom deze vragen volgend jaar mogelijk (nóg) relevanter zullen zijn.

Verplichting tot het doen van belastingaangifte

We kennen in Nederland over het financiële jaar 2020 een heffingsvrij vermogen van € 30.846. Dit houdt in dat iedereen die qua totale bezittingen onder dit bedrag uitkomt geen belasting hoeft te betalen in box 3.[1] Bij de berekening van dit bedrag horen ook de zogenaamde overige bezittingen. Hierbij kunnen we denken aan een woning in het buitenland, uitgeleend geld, kunstobjecten, maar ook bijvoorbeeld bitcoin, satoshi’s of andere virtuele betaalmiddelen.[2]

Volgens de app van de Belastingdienst is de peildatum voor het berekenen van het totale bezit 1 januari 2020. In eerste instantie lijkt dit simpel. Toch heb ik mijn vraagtekens bij de definitie van virtuele betaalmiddelen. Dat er met bitcoin kan worden betaald is duidelijk, talloze marktpartijen bieden deze mogelijkheid aan. Stel nou dat ik mijn bitcoin eind december omwissel voor een governance token[3], welke dient als stemrecht binnen een specifiek protocol. Zou ik deze dan op 1 januari nog steeds moeten aangeven bij de Belastingdienst? De opkomst van de DEX[4] maakt het omwisselen van valuta extreem gemakkelijk doordat er geen tussenpersoon bij betrokken is. Binnen enkele minuten kan iemand zijn virtuele bezit omzetten naar een virtuele munt naar keuze, zo ook nét voor de deadline van 1 januari. Op de website van de Belastingdienst vind ik geen antwoord op deze vraag.

Wat staat er op het spel?

Het is mogelijk dat mensen geen belastingaangifte doen. Dit kan zowel bewust als onbewust gebeuren. De Belastingdienst maakt hierin helaas geen onderscheid. Mocht je ontdekt worden, dan zijn de sancties aanzienlijk. Ten eerste kan de Belastingdienst een boete opleggen van 300% van het totaal dat ontdoken is. Omdat het hier gaat om een sanctiemaatregel, zal de oorspronkelijke belasting hier nog bovenop komen. In totaal betaal je dus 400%.

Daarnaast kan je als belastingontduiker tot 5 jaar na de belastingaangifte strafrechtelijk worden vervolgd. Dat de Belastingdienst op dit moment niet actief controleert of mensen crypto achterhouden, betekent dus niet dat dat binnen vijf jaar niet gaat gebeuren. Vanuit Europa bestaat bijvoorbeeld de intentie om belastingfraude en -ontduiking tegen te gaan door dezelfde gegevensuitwisseling te verplichten als voor andere financiële producten. In dat kader is er een voorstel ingediend om de Bijstandsrichtlijn over de gegevensuitwisseling uit te breiden naar cryptomunten en elektronisch geld.

Ik zou daarom adviseren om je bezittingen op te geven, ook waar het gaat om digitaal bezit. De belasting in box 3 is namelijk relatief laag: Tussen de € 100.000 en € 1.000.000 kun je uitgaan van 0,54 – 1,58% op jaarbasis.

Vooruitblik

Op 1 januari 2020 was de waarde van één bitcoin ongeveer € 6.600. Op het moment van schrijven is dat verhoogd naar € 48.883. Dat betekent dat degenen die begin vorig jaar één of meer bitcoin hebben gekocht op dit moment al boven het heffingsvrije tarief uitkomen, zelfs zonder alle andere bezittingen mee te rekenen. Als we kijken naar de vier cryptovaluta met de hoogste marktkapitalisatie[5], dan zien we dat de gemiddelde stijging sinds januari 2020 neerkomt op ongeveer 1201%. (lees: twaalfhonderd één!)

Volgend jaar januari verwacht ik daarom dat aanzienlijk meer mensen belasting moeten gaan betalen. Het is dan ook zaak om de verplichtingen rondom ‘virtuele betaalmiddelen’ op een uitgebreide en begrijpelijke manier uiteen te zetten. Vooral wat betreft de reikwijdte van het begrip ‘virtueel betaalmiddel’ bestaat onduidelijkheid. Het slechts vermelden hiervan is namelijk voor veel mensen onvoldoende om te kunnen beslissen of ze wel of geen aangifte moeten doen. Daarnaast is niet duidelijk hoe iemand moet bewijzen dat zijn of haar bezit op 1 januari een bepaalde waarde had, de Belastingdienst heeft namelijk de bevoegdheid om dit na te vragen.

Bij een gebrek aan duidelijkheid en transparantie zullen mensen proberen belasting te omzeilen, bijvoorbeeld door de valuta tijdelijk om te zetten in een token die niet onder de definitie van een virtueel betaalmiddel valt. Optie twee is dat men het over het hoofd ziet, met strenge sancties tot gevolg. Beide opties zijn vanuit maatschappelijk oogpunt onwenselijk en ik ben benieuwd hoe het beleid zich de komende jaren zal ontwikkelen.

[1] Box 3 gaat over uw inkomen uit sparen en beleggen. Inkomsten uit rente, dividend of huur hoeft u niet aan te geven.

[2] Een bitcoin is onder te verdelen in Satoshi’s, vernoemd naar de anonieme oprichter van bitcoin. Een satoshi is 1/1.000.000e deel en komt op het moment van schrijven uit op ongeveer € 0,049.

[3] Deze tokens worden verspreid over het netwerk van gebruikers, met als doel hen een stem te geven in de toekomst van het platform. Er worden voorstellen gedaan en iedere token representeert een stem. Met een governance token kan dus niet worden betaald in de traditionele zin van het woord.

[4] “Decentralized Exchange”, zoals bijvoorbeeld Uniswap, Aave of Balancer.

[5] De marktkapitalisatie kan worden berekend door de totale supply te vermenigvuldigen met de huidige koers. Het geeft een beter beeld van de totale waarde van een digitale munt, omdat je alleen op basis van prijs een element mist: het aanbod.