Social media filtert informatie tijdens de Amerikaanse verkiezingen

"Maar het is natuurlijk ook niet hun kerntaak om desinformatie te bestrijden, hun kerntaak is om reclame te verkopen. Dat is hoe ze geld verdienen." – Mw. dr. Judith Möller, UvA.

Als een soort reality show wordt in Nederland vol spanning gekeken naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Er kan van alles gebeuren. Zo kan er ook van alles misgaan. De tech giganten Youtube, Twitter, Facebook en Instagram zetten zich schrap voor de grote onrust die kan volgen. Door een aantal maatregelen te nemen proberen zij het democratische proces te waarborgen. Zij willen voorkomen dat nepnieuws voor en tijdens de verkiezingen rondgaat. Ook na de verkiezingen proberen zij de kans op het ontstaan van conflicten en polarisatie te beperken. Het is echter de vraag hoe ver zij kunnen gaan zonder de vrijheid van meningsuiting te beperken. Aan de andere kant is het ook de vraag of ze wel ver genoeg gaan om daadwerkelijk neutraliteit rondom het democratische proces te waarborgen.

De vrijheid van meningsuiting

In Europa wordt de vrijheid van meningsuiting beschermd in artikel 10 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM). Dit belangrijke mensenrecht geeft iedereen de vrijheid om een mening te koesteren, maar ook om informatie te ontvangen én te verstrekken. Je mag dus niet alleen zeggen wat je denkt, maar je hebt ook het recht om informatie van anderen te horen en zelfs actief op zoek te gaan naar informatie. Deze vrijheid kan echter beperkt worden wanneer andere belangen op het spel staan. Er moet wel altijd een belangenafweging plaatsvinden. Een bekende afweging is wanneer mogelijk sprake is van discriminatie, maar ook uitspraken over de gezondheid of over iemands reputatie kunnen bijvoorbeeld een rol spelen.

In Amerika wordt de vrijheid van meningsuiting veel minder snel beperkt. Zo kan daar iemand wegkomen met het opsteken van een middelvinger naar een agent, terwijl daar in Nederland een boete van maximaal 400 euro op staat. Het is dus niet verrassend dat het beperken van uitingen via social media in de VS erg gevoelig ligt. Toch hebben de platformen heel wat ondernomen om de verspreiding van nepnieuws en haatdragende berichten te beperken.

De maatregelen

Alle platformen nemen soortgelijke maatregelen om desinformatie over de verkiezingen te beperken en haatdragende uitspraken die kunnen leiden tot geweld te verwijderen. Facebook is misschien wel het meest ondernemende platform. Sinds het Cambridge Analytica schandaal uit 2016 is er uitgebreid onderzoek gedaan om een nieuw schandaal te vermijden. Door een combinatie van zowel artificiële intelligentie (AI) als analyses gemaakt door mensen probeert Facebook zo veel mogelijk schadelijke content te verwijderen of aan te vullen met een waarschuwend tekstblok. Aangezien het tellen dit jaar langer duurt, wordt na het sluiten van de polls een bericht geplaatst op zowel Facebook als Instagram dat er nog wordt geteld en nog geen winnaar bekend is. Ook bevat dit bericht een link naar een website met juiste informatie over de verkiezingen.

Youtube en Twitter doen eigenlijk hetzelfde. Vergaande haatdragende berichten die mensen aanzetten tot geweld worden verwijderd. Berichten die onjuiste informatie geven, zoals de claim dat een president gewonnen heeft voordat alle stemmen geteld zijn, krijgen een extra tekstblok met aanvullende informatie. Dit geldt ook voor tweets van de president. Het wordt via Twitter ook moeilijker gemaakt om informatie over de verkiezingen viraal te laten gaan. Wanneer iemand op het punt staat valse informatie te plaatsen, wordt deze persoon gewaarschuwd. Er wordt dan een extra kans gegeven om de tweet van een juiste context te voorzien.

Is het genoeg?

Hoewel echt gevaarlijke content wordt verwijderd, wordt veel content voorzien van restricties om er zo veel mogelijk voor te zorgen dat gebruikers de juiste informatie voor zich krijgen. Dit is geen makkelijke taak, maar gezien hoe groot en rijk de platforms zijn, is dit zeker niet onmogelijk. De vrijheid van meningsuiting wordt zo veel mogelijk gewaarborgd door gebruikers eerst zelf de kans te geven om foutieve informatie te herstellen. Als dit niet gebeurt, vangen de platformen zo veel mogelijk op welke content nepnieuws is. Die worden vergezeld van een waarschuwingstekst. Alleen berichten die mogelijk aansporen tot geweld, worden verwijderd.

Het lijkt erop dat hierdoor enige schade wordt voorkomen, maar het gevaar voor echte onrust na de verkiezingen is hiermee nog niet geweken.