Particuliere camera’s in de politiedatabase

Het aantal woninginbraken is tijdens de coronacrisis flink afgenomen, hoogstwaarschijnlijk omdat mensen meer thuis waren. In voorgaande jaren vonden er tussen de 2500 en 5000 (pogingen tot) woninginbraken per maand plaats, waarbij vooral een piek rond de feestdagen te zien is. Om inbrekers af te schrikken en eventueel makkelijker op te sporen schaffen steeds meer mensen camera’s aan om hun eigendommen te beschermen. Tussen 2019 en 2022 vond er zelfs een verdubbeling plaatst van het aantal bij de politie geregistreerde camera’s.

Veel camera’s filmen echter niet alleen het perceel van de eigenaar, maar ook een deel van de openbare weg. Hierdoor zullen dus ook voorbijgangers worden gefilmd. Gelet op rechtspraak van het Europese Hof van Justitie (HvJ EU) betekent dit dat de eigenaar van de camera’s moet voldoen aan de eisen die de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) stelt. Meer informatie hierover is te vinden op de website van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP).

In dit blog zal met name het delen van camerabeelden door private partijen met de politie centraal staan. De Nederlandse politie heeft hiervoor een tweetal programma’s in het leven geroepen. Allereerst zal het programma “Camera in Beeld” worden besproken, waarmee de politie het mogelijk maakt dat particulieren hun beveiligingscamera registreren bij de politie. Daarnaast bestaat het programma “Live View”, waarmee de politie live kan meekijken met beveiligingscamera’s die zijn aangesloten bij een particuliere alarmcentrale in bepaalde situaties.

Camera in Beeld

Het programma Camera in Beeld wordt door de politie gebruikt om bij te houden waar particulieren en bedrijven beveiligingscamera’s hebben hangen. Zo kan er sneller informatie opgevraagd worden bij de juiste partijen. Voor een optimale werking van Camera in Beeld is het essentieel voor de politie dat de camera’s (ook) de openbare weg filmen. Het doel van het programma is immers om een beeld te krijgen van wat er voor en na een misdrijf heeft plaatsgevonden. Zo kan de politie door het opvragen van camerabeelden de mogelijke vluchtauto- en route, gemakkelijker achterhalen. Uit cijfers van de politie blijkt dat op dit moment ruim 86% van de private beveiligingscamera’s (gedeeltelijk) de openbare weg filmen.

Ook “slimme videodeurbellen”, zoals een videodeurbel van Ring, kunnen worden aangemeld bij het programma Camera in Beeld. In de zomer van 2022 stimuleerde de politie zelfs nog het aanschaffen van zo’n slimme videodeurbel en om deze te registreren bij de politie. Verder lopen er verschillende pilots in Nederland, waarin deze slimme deurbellen worden uitgedeeld aan burgers ter bestrijding van criminaliteit. De effectiviteit van deze uitwisseling is echter twijfelachtig, gelet op het feit dat positieve resultaten van dit soort programma’s niet bekend zijn, zowel niet in de Verenigde Staten als in Nederland.

Met name problematisch is dat de politie zelf niet controleert of het gebruik van de camera in overeenstemming is met de AVG voordat zij deze registreert. De politie stelt dat de eigenaar van de camera hier zelf voor verantwoordelijk is. De AP heeft daarentegen echter aangegeven dat het niet is toegestaan dat de overheid stimuleert dat camera’s de openbare weg filmen, wat met dit programma dus mogelijk wel lijkt te gebeuren.

Live View

Het programma Live View biedt de politie, in tegenstelling tot Camera in Beeld, wel directe toegang tot de real-time camerabeelden. Het idee is dat Live View de politie kan ondersteunen wanneer er een incident plaatsvindt. Deelname aan Live View kan namelijk alleen plaatsvinden via een (particuliere) alarmcentrale die dit ondersteunt. Een medewerker van deze alarmcentrale bepaalt vervolgens bij een melding of de (live) beelden moeten worden doorgestuurd naar de politie. Hierdoor kan de politie beter inschatten welke middelen moeten worden ingezet om het incident zo snel mogelijk op te lossen en kan worden voorkomen dat de politie uitrukt voor een vals alarm.

Naast de bovengenoemde “doorzending” van camerabeelden wordt Live View ook voor andere doeleinden gebruikt. Volgens de informatiepagina van de politie kan Live View ook worden gebruikt bij “cameratoezicht in gemeentes, winkelcentra en stations”, bij automatische alarmmeldingen en bij zogenaamde “risicoplekken”. Vooral in die gevallen kan de impact op de privacy van burgers (te) groot zijn, omdat er zonder menselijke tussenkomst beelden worden gedeeld met de politie. Hierdoor kunnen ook beelden van mensen die niet betrokken zijn bij het incident terecht komen bij de politie. Onduidelijk is of de beelden ook worden opgeslagen door de politie of dat deze enkel live kunnen worden geraadpleegd.

In strijd met de wet?

Of het doorgeven van de camerabeelden in strijd is met de AVG en/of de Wet politiegegevens is tot op heden (nog) niet beoordeeld door de AP of een rechter. Wel heeft de AP, zoals eerder benoemd, aangegeven dat het de politie niet is toegestaan om burgers te stimuleren om (ook) de openbare weg te filmen. Verder heeft de AP gewaarschuwd dat het gebruik van slimme deurbellen in strijd kan zijn met de AVG als zij de openbare weg filmen.

In België is daarentegen wel al eerder een boete opgelegd aan particulieren die de openbare weg en haar buren (deels) filmde. Gelet op het feit dat in België dezelfde AVG van toepassing is en de AP al heeft gewaarschuwd voor het filmen van de openbare weg, ligt het voor de hand dat het delen van deze camerabeelden met de politie al helemaal niet zal worden toegestaan.