Mag je dat wel zeggen ??? (inclusief kleine quiz)

Inleiding

Je mag in dit land veel zeggen, maar niet alles. De vrijheid van meningsuiting is een groot goed, maar wanneer gaat die te ver? Als André Hazes jr. en Bridget Maasland in het nieuws komen omdat ze een vurig avontuur hebben beleefd tijdens andermans bruiloft? Of als Ali B. zonder toestemming iemands (wellicht discriminerende) geluidsopname gebruikt tijdens een van zijn shows? Of misschien als Thierry Baudet gebrekkig wordt gequote waardoor hij extremistischer overkomt dan hij zichzelf vindt?

Met name in deze tijd, waarin het zo simpel is om een mening uit te dragen in de online sfeer, is het wellicht belangrijk om te weten wat en onder welke omstandigheden je iets wel en niet mag zeggen.

Spelregels

Bij een discussie of een bepaalde uitlating wel of niet mag is er, juridisch gezien, sprake van een botsing tussen twee rechten. Aan de ene kant staat het recht op de vrijheid van meningsuiting en aan de andere kant staat het recht op eerbiediging van iemands persoonlijke levenssfeer. Deze rechten zijn beiden vastgelegd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en zijn in beginsel gelijkwaardig aan elkaar. Daardoor moet de rechter bij een botsing van beide rechten een belangenafweging maken om te bepalen welk recht in een bepaalde situatie voor het andere moet wijken. Voor het antwoord op de vraag of een bepaalde uiting onrechtmatig is, moet er gekeken worden naar alle relevante omstandigheden van het geval. Bijvoorbeeld de aard van de uiting, de ernst van de te verwachten gevolgen voor degene op wie de uiting betrekking heeft, de mate waarin de uiting steun vond in de feiten, de wijze waarop de uiting is vormgegeven, het gezag van de bron van de uiting en de maatschappelijke positie van degene die de uiting heeft gedaan. Deze omstandigheden moeten allemaal samen worden beoordeeld. Daarbij kunnen de ook andere omstandigheden een rol spelen, zoals de bijdrage aan het publieke debat en het belang om het onderwerp aan de kaak te stellen.

Quiz

Nu dat duidelijk is, is het tijd voor een kleine quiz. Hieronder staan een drietal vragen die je kunt proberen te beoordelen met behulp van de omstandigheden zoals hierboven beschreven. Afhankelijk van de hoeveelheid antwoorden die je goed hebt, val je uiteindelijk in de categorie student, advocaat of partner. Succes!

Casus 1

Ali B. gebruikt in zijn show een geluidsfragment van een dame die vrijwillig aan een uitzending van Opsporing Verzocht had meegewerkt en een overvaller beschreef als “diegene die praatte, eh ja, had een Ali B. accent”. Ali B verwerkte dit geluidsfragment vervolgens in een van zijn theatershows. De dame wilde dit (omdat ze een stortvloed aan reacties van vrienden en familie over zich heen kreeg) niet en spande een zaak aan tegen Ali B waarin ze stelt dat zij is aangetast in haar persoonlijke levenssfeer. Wint hier het recht op de vrijheid van meningsuiting van Ali B of het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer van de dame?

Casus 2

De Telegraaf publiceerde een artikel waarin stond dat Andre Hazes jr. en Bridget Maasland op het huwelijk van iemand anders hun eigen “huwelijksnacht” hadden beleefd. Wat hieruit afgeleid moet worden, is aan de lezer, maar in de context van de rest van het artikel leek het alsof ze een pikant avontuur hadden beleefd tijdens de bruiloft. Maasland wil het artikel weg hebben vanwege inbreuk op haar persoonlijke levenssfeer en De Telegraaf wil het recht op vrijheid van meningsuiting uitoefenen. Wie wint?

Casus 3

In een uitzending van de politieke talkshow Buitenhof parafraseert een presentatrice de politicus Thierry Baudet (gebrekkig). Baudet heeft in een Kamerdebat verkondigd dat: "de EU veerdiensten opzet om immigranten vanuit Afrika over te zetten naar Europa om de nationale identiteit te verzwakken, zodat er geen nationale staten meer zullen zijn." De presentatrice vat dit samen als ‘dat de EU [volgens Baudet] een vooropgezet plan heeft om het blanke Europese ras te vervangen door Afrikaanse immigranten’. Baudet vindt dit een inbreuk op zijn rechten, maar Buitenhof vindt dat dit moet kunnen in het kader van de vrijheid van meningsuiting. Wie heeft gelijk?

Hopelijk hebben alle lezers hiermee een stukje meer inzicht gekregen met betrekking tot wat je nou wel en niet mag zeggen en welke omstandigheden daarbij een rol spelen. Alle rechten hebben een grens, maar het is afhankelijk van de specifieke situatie of die grens is overschreden.

Antwoorden

Casus 1 = Ali B. Hij gebruikte het geluidsfragment in het kader van een theatershow op artistieke wijze om te reageren op een situatie waarbij hij negatief in de publiciteit is gebracht. Hij moet hier dan ook op kunnen reageren. Daarnaast had de dame vrijwillig meegewerkt aan het programma. Het recht van Ali B. op zijn vrijheid van meningsuiting weegt in dit geval zwaarder en wint.

Casus 2 = De Telegraaf. Er waren in dit geval meerdere verklaringen van getuigen. Daarnaast was er in het artikel overduidelijk sprake van overdrijving door de schrijver door het gebruik van het woord “huwelijksnacht”. Het is dan wel een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer, maar ze is een “public figure” en als zo veel roddelpers aanwezig is op een evenement is het ook een beetje je eigen schuld. Het recht van De Telegraaf op de vrijheid van meningsuiting weegt in dit geval zwaarder en wint.

Casus 3 = Buitenhof. Baudet heeft genoeg kans gehad om via zijn eigen kanalen te reageren op de parafrasering. Daarnaast heeft Baudet zich eerder uitgesproken over een “blank en dominant Europa”. Bovendien is Baudet politicus en “public figure” en moet hij in het kader van het publieke debat meer dulden dan een gewone burger. Het recht van Buitenhof op de vrijheid van meningsuiting weegt in dit geval zwaarder en wint.