Hoe creëert een onderneming zo veel mogelijk waarde met haar intellectuele eigendom?

Een onderneming steekt tijd in het opbouwen van naamsbekendheid, het ontwerpen van modellen en het doen van baanbrekende uitvindingen om waarde te creëren. Uit Europees onderzoek dat eerder dit jaar is gepubliceerd, blijkt dat er een sterk positief verband bestaat tussen de economische prestaties van een onderneming en de omvang van haar intellectuele eigendomsportefeuille. Het is dus verstandig om deze assets goed te beschermen.

Als een onderneming de rechten eenmaal in handen heeft, dan zijn er verschillende manieren waarop ze gebruikt kunnen worden. Afgelopen maand verscheen over dit onderwerp een artikel op de website van Harvard Business Review. In het artikel worden controversiële strategieën van succesvolle bedrijven aangehaald over de wijze waarop zij hun intellectuele eigendomsrechten gebruiken. In deze blog worden twee van deze strategieën genoemd. Ze dienen niet zozeer als advies om volledig het roer om te gooien, maar meer als stof tot nadenken over de mogelijkheden die een onderneming heeft als houder van intellectuele eigendomsrechten.

Europees onderzoek

Voor het onderzoek over het verband tussen de economische prestaties van een onderneming en haar intellectuele eigendomsrechten, zijn in de periode van 2007 tot 2019 meer dan 127.000 Europese ondernemingen gevolgd. Ondernemingen die ten minste één octrooi, geregistreerd merk of model hebben, genereren gemiddeld een 20% hogere omzet per werknemer dan ondernemingen die geen van deze rechten bezitten. Ook betalen ze gemiddeld 19% hogere lonen aan hun werknemers. De cijfers schieten al helemaal omhoog wanneer een onderneming een combinatie van verschillende rechten in haar portefeuille heeft.

Een van de meest opvallende constateringen heeft betrekking op de midden- en kleinbedrijven (MKB’s); de drijvende kracht achter de Europese economie. Uit het onderzoek blijkt dat bij grote bedrijven bijna 60% tenminste één intellectueel eigendomsrecht in bezit heeft. Bij de MKB’s is dit slechts 9%. Hiertegenover staat dat MKB’s met een IE-recht, bijna 68% meer inkomsten per werknemer genereren dan MKB’s zonder intellectuele eigendomsrechten.

Een kanttekening bij het onderzoek van mijn kant, is dat er weinig rekening wordt gehouden met bedrijven die überhaupt geen intellectueel eigendom hebben om te beschermen. Deze bedrijven zullen in veel gevallen simpelweg door dat gegeven minder goed presteren dan bedrijven die dit wel hebben. Hieraan kan niet de conclusie worden verbonden dat de reden van hun zwakkere prestaties gelegen is in het feit dat ze geen rechten hebben geregistreerd. Toch blijkt uit het onderzoek dat er ook veel andere oorzaken zijn voor het kleine aandeel van MKB’s met IE-rechten. Dit heeft met name te maken met het gebrek aan kennis over IE-rechten, de verwachting dat registratieprocedures complex en kostbaar zijn en de hoge kosten voor handhaving bij een conflict. Het is dus een taak voor de politiek om hier verandering in te brengen om zo de Europese economie te versterken.

Ownership engineering

Nu kan worden aangenomen dat het registreren van intellectuele eigendomsrechten an sich waarde oplevert, komen we bij de volgende stap. Hoe kun je de rechten het beste gebruiken? In het artikel van Harvard Business Review wordt de theorie die hierachter schuilgaat ownership engineering genoemd. Waarde creëren met de manier waarop de rechten worden gebruikt. De meest gangbare strategie is om bij inbreuk van de rechten eerst te proberen onderling tot een oplossing te komen en daarna desnoods te procederen. In het artikel worden handelswijzen van grote bedrijven genoemd die hier haaks op staan.

In sommige gevallen loont het juist om geen actie te ondernemen tegen een inbreuk. Het positieve effect van het gebruik van het intellectuele eigendom weegt dan zwaarder dan de verliezen. Neem Bill Gates: in een lezing in 1998 vertelde hij aan zijn publiek dat mensen in China niet betalen voor software. “Although about 3 million computers get sold every year in China, people don’t pay for the software. Someday they will, though”, zei Gates. “As long as they’re going to steal it, we want them to steal ours. They get sort of addicted, and then we’ll somehow figure out how to collect some time in the next decade.” Piraterij kan een bedrijf soms een handje helpen om zich te vestigen in een opkomende markt. Wanneer de economie bloeit, beginnen mensen de echte Microsoft-producten te kopen. “Once you start using a product, you keep using it.” Nu is het aandeel van de jaarlijkse opbrengsten van Microsoft voor 10% afkomstig uit China.

Ook Disney maakt wel eens gebruik van deze strategie. In 2016 lanceerde ‘Bibbidi Bobbidi Brooke’ een populaire lijn met allerlei soorten Mickey oren. In plaats van ertegen op te treden, besloot Disney het gebruik toe te laten en zelf soortgelijke producten op de markt te brengen. De nieuwe Mickey oren van Disney verkochten direct uit.

Wel of niet optreden?

Als jurist zou ik niet snel adviseren om elke inbreuk op intellectuele eigendomsrechten zomaar toe te staan. Sterker nog, bij merkrechten kan dit ervoor zorgen dat je de rechten op een bepaald punt verliest omdat het merk ‘verwatert’. Ook ging het het artikel voornamelijk over enorme bedrijven die zich bepaalde risico’s en kosten kunnen permitteren. Toch neemt dat niet weg dat ondernemers en hun juridische adviseurs goed na moeten denken over hoe je strategisch met je rechten om kunt gaan. Kortom, het is altijd belangrijk om je assets goed te beschermen maar uiteindelijk is het lange termijn resultaat hetgeen wat telt.