De rechtszaken vliegen TikTok om de oren

Sinds een aantal jaar is TikTok uitgegroeid tot een van de populairste social media apps onder jongeren. Maar doen zij wel genoeg om de privacy en veiligheid van deze kinderen te beschermen? Ruim 60 duizend Nederlandse ouders vinden van niet en hebben recent een zaak aangespannen tegen de social media app. Dit is echter niet de eerste massaclaim tegen TikTok, alleen wordt in Nederland niet snel een een schadevergoeding toegekend.

Heeft deze zaak überhaupt wel kans van slagen? In deze blog bespreek ik een aantal eerdere rechtszaken jegens TikTok en zet ik deze tegenover de aanhangig gemaakte procedure in Nederland.

Een nieuw begrip

Wie kent TikTok tegenwoordig nou niet. Het is een hele hype geworden, vooral bij jongeren. De social media app telde begin dit jaar al 1 miljard actieve gebruikers. In Nederland zouden dit ongeveer 1.7 miljoen gebruikers zijn. Het is een app waarmee je korte video’s van maximaal 60 seconden kunt opnemen, delen en afspelen. TikTok is al beschikbaar in 75 talen en was in 2019 de meest gedownloade app. De app valt vooral in de smaak bij kinderen onder de 16 jaar. Dit kan echter wel tot privacyproblemen leiden en om deze reden is TikTok dan ook meerdere keren voor het blok gezet. De app heeft wel stappen gezet om de privacy te waarborgen, maar is dit genoeg geweest? Of was dit slechts schijn?

Nieuwe privacyvoorwaarden sinds januari 2021

Afgelopen januari heeft TikTok actie ondernomen en de gebruikersvoorwaarden aangepast voor jongeren onder de 18. Zo werden alle accounts van jongeren van 13-15 jaar automatisch op privé gezet en het plaatsen van reacties werd alleen mogelijk op video’s van vrienden. Dit met het oog op het voorkomen van ongewenste reacties van volwassenen.

Het idee van deze aanpassingen was om de privacy van kinderen beter te beschermen. Alleen was dit voor de ouders wiens kinderen gebruik maken van de app niet genoeg. Sinds juli vorig jaar kunnen ouders zich melden bij de Stichting Onderzoek Marktinformatie die de zaak tegen TikTok heeft aangespannen. Ruim 60 duizend ouders hebben zich aangemeld bij de stichting en eisen een schadevergoeding die op kan lopen tot 1.4 miljard euro. De Stichting voert aan dat TikTok op verschillende manieren de AVG schendt. De app zou niet op een geldige wijze toestemming vragen voor het verzamelen van gegevens en er wordt niet uitgelegd waar deze informatie voor gebruikt wordt. Bovendien voert de Stichting aan dat de jongeren niet genoeg beschermd zouden worden tegen schadelijke video’s. Het enige probleem van deze zaak is dat in Nederland niet vaak van dit soort massaclaims worden toegekend. Dus heeft deze zaak wel kans van slagen? Hieronder bespreek ik een aantal succesverhalen.

De succesverhalen

Begin dit jaar heeft TikTok een schikking getroffen voor 92 miljoen dollar wegens de schending van de privacy van Amerikaanse TikTok-gebruikers. Er waren meer dan twintig rechtszaken aangespannen, met name om de data van minderjarigen die werd verzameld. Deze hoge schikking kan worden gezien als een mijlpaal. Alhoewel de VS nooit heel moeilijk doet over schadevergoedingen. Daarbij heeft TikTok hiervoor al een een boete gekregen van bijna 6 miljoen dollar van de Amerikaanse toezichthouder FTC voor het niet waarborgen van de privacy van jongeren. Zo werd er bekend dat de app gegevens van de gebruikers naar China stuurde. Maar helaas lijkt het alsof deze boete weinig effect heeft gehad. Ook in Nederland doet de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) sinds vorig jaar onderzoek naar de app.

Een verloren zaak?

Het is wel duidelijk dat er een luchtje aan TikTok zit en veel bezorgde ouders wachten dan ook op de resultaten van het onderzoek van de AP. Naar mijn mening heeft de app te weinig stappen ondernemen om te voldoen aan de eisen van de AVG. Het lijkt me dan ook waarschijnlijk dat de AP de social media app TikTok een boete op gaat leggen. Alleen in het geval van de aangespannen zaak is nog maar de vraag of het realistisch is dat er zo’n grote schadevergoeding wordt toegewezen. Wij kennen immers niet een schadevergoeding cultuur zoals in de VS, maar niet geschoten is altijd mis!