Wat voor vragen roept een telepathische aap op?

Een maand geleden verscheen er een filmpje van een aap die zonder zijn handen te gebruiken een Pong spel wist te spelen. Nee, dit deed hij ook niet met zijn voeten of neus, maar hij deed het met zijn hersenen. Hoewel het idee van een telepathische aap mij zeer vermaakt, is helaas ook dat niet het geval. Het bedrijf Neuralink van Elon Musk heeft het voor elkaar gekregen een chip in de hersenen van de aap te implanteren die op basis van de hersengolven kan zorgen dat spierbewegingen volledig via de computer kunnen. Hoewel hier hele interessante voordelen aan kunnen zitten, gaan mijn juridische alarmbellen wel direct rinkelen. In deze blog zal ik bespreken hoe de chip werkt, welke voordelen het kan hebben maar ook welke obstakels, zowel juridisch als praktisch, kunnen bestaan.

Hoe werkt de chip?

De N1 Link, zoals de chip wordt genoemd, bevat 1,024 elektroden die dunner zijn dan een haar. Door een klein gat in de schedel te boren wordt de link geplaatst waarbij de elektroden in de oppervlakte van het brein steken. In het geval van de aap, zijn twee van zulke elektroden geplaatst in het linker en rechter motoriek gebied van de hersenen. Wanneer de aap vervolgens zijn arm omhoog of omlaag beweegt, worden signalen in de hersenen die behoren tot die beweging, gemeten door de elektroden. Via bluetooth kan de link deze informatie doorgeven aan een computer. Wanneer door de computer is vastgesteld welke signalen uit de hersenen gelijk staat aan welke handbeweging, kan de computer op basis van alleen die hersensignalen de taken uitvoeren die normaal met de hand zouden gebeuren. Zo hoeft de aap zijn handen niet meer te gebruiken om het spelletje Pong te spelen.

Wat zijn de voordelen?

Elon Musk verwacht met deze technologie de mensheid naar een volledig nieuw level te brengen. Zo zou je zonder afhankelijk te zijn van je motoriek veel sneller een computer tekst kunnen laten typen en smartphones kunnen gebruiken. Als je bepaalde elektronica installeert in je huis zou je mentaal deuren kunnen openen of je koffie machine aanzetten. Dit zijn dingen die nu al met een smartphone kunnen. Mensen zouden uiteindelijk zelfs telepathisch met elkaar kunnen communiceren. Maar zo ver zijn we nog niet. Realistischer is de mogelijkheid om verlamde personen de mogelijkheid te geven om een smartphone of computer te gebruiken, maar zelfs ook om te lopen en via een computer te praten. Het brein werkt echter per persoon anders, waardoor bij het implanteren van zo’n chip eerst gekalibreerd moet worden hoe iemand bijvoorbeeld zijn hand zou bewegen. De hersenen van verlamde personen geven echter nog wel signalen af wanneer ze denken aan een bepaalde beweging, ook al zijn ze er fysiek niet meer toe in staat. De chip zou dus best goed toegepast kunnen worden.

Wat zijn de risico’s?

Voor veel mensen klinkt een chip in je hoofd als een Black Mirror horrorverhaal, maar voor anderen biedt het hoop op een leven dat minder beperkt is door ziekte. Hoe dan ook is dit waar de toekomst heen lijkt te gaan. Het is daarom belangrijk om rekening te houden met mogelijke juridische risico’s die hierbij komen kijken.

Het eerste juridische risico waar ik aan denk bij het plaatsen van een chip in je hoofd waarmee jouw hersensignalen kunnen worden gemonitord is privacy. Er zijn nu al talloze problemen met datalekken op websites en het aftappen van je persoonlijke informatie op je smartphone. Stel je nu voor dat ook de werking van jouw hersenen bekend raakt bij bedrijven. Wanneer zo’n chip geplaatst wordt krijg je namelijk te maken met tegenstrijdige belangen. Aan de ene kant heb je de persoon die graag gebruik wil maken van het gemakkelijke gebruikersinterface, maar aan de andere kant heb je een bedrijf dat vooral geld wil verdienen. Als iemand door zijn online surfgedrag in combinatie met locatiegegevens al zo precies getarget kan worden met voor hem relevante advertenties, hoe wordt dat dan wanneer iemands voorkeuren en reacties op zijn omgeving letterlijk kunnen worden afgelezen? Waarschijnlijk kunnen bedrijven, maar bijvoorbeeld ook politieke partijen, heel precies inschatten wat voor informatie jij op internet of social media moet zien om overtuigd te raken bepaalde keuzes te maken. Transparantie is dan haast onmogelijk.

Dan maar geen innovatie?

Ik denk dat het tegen de menselijke natuur in gaat om innovatie tegen te houden, en ik denk ook niet dat we dat moeten willen. Het probleem is eigenlijk dat we niet duidelijk weten wat technologie doet. Er zijn steeds meer gespecialiseerde experts nodig om precies te begrijpen hoe de achterliggende systemen in elkaar zitten, en vaak zitten die bij de bedrijven die ze in de eerste plaats hebben ontwikkeld. Daardoor is het moeilijk om verzekerd te zijn van veilige en gereguleerde technologie. Uiteindelijk blijven we te maken hebben met private bedrijven die financiële doelen willen bereiken. Het is aan de regering en de Europese Unie om ervoor te zorgen dat innovatie niet samen gaat met verdergaande inbreuken van mensenrechten. Zo zou er bijvoorbeeld een onafhankelijk orgaan kunnen worden opgericht met tech-specialisten die op grond van wetgeving en met als doel de behartiging van mensenrechten, onderzoek doen naar de betrouwbaarheid van nieuwe technologieën. Zoiets zou het vertrouwen van het algemeen publiek kunnen vergroten waardoor telepathisch communiceren misschien ook een werkelijkheid wordt.