Waarom blockchain kan zorgen voor een versterkt auteursrecht

Inleiding

In een eerdere blog werd al geschreven over de “hype” genaamd Blockchain. Onderhavige blog gaat niet in op de eventuele (r)evolutie die deze technologie in onze maatschappij teweegbrengt. Het is inmiddels geen verrassing dat blockchaintechnologie gebruikt kan worden om beschermde en vertrouwelijke gegevens in versleutelde vorm vast te leggen. En dat daarmee transparante(re) en decentrale databases kunnen worden opgezet. Toch valt er nog veel te ontdekken over de toepassingen van Blockchain die al gaande zijn in bijvoorbeeld de e-commerce of de zorg.

Een andere toepassing is die van de registratie en het beheer van intellectuele eigendomsrechten (“IE-rechten”). Er zijn IE-rechten die al een (online) register kennen, zoals merkrechten en octrooirechten. Auteursrechten hoeven niet geregistreerd te worden, maar hebben mijns inziens wel baat bij het operationaliseren ervan in een online register in de vorm van een Blockchain.

Het auteursrecht in de Blockchain: hoe en wat

Door toepassing  van blockchaintechnologie ontstaat  een transactieketen in een “grootboek”, waarin meerdere “blocks” van een werk waarop auteursrecht zou rusten kunnen worden aangemaakt in eenzelfde “keten”. Het eenmaal aangemaakte block kan niet worden veranderd en bevat een tijdstempel: het moment waarop een auteursrecht ontstaat wordt dus vastgelegd. Daarnaast bevat dit block een link naar het voorgaande block: de zogeheten “hash”. Een hash is een soort unieke code, die vrijwel onmogelijk gekopieerd kan worden. Daardoor komt het ontstaan van het “oorspronkelijke” werk definitief vast te liggen.

Het is nog niet duidelijk of deze methode het beste werkt op een publieke of private blockchain. Denk aan de toegangsverlening tot een private blockchain, die alsnog door betrokken partijen moet worden goedgekeurd. Ook moet er rekening worden gehouden met het verloop van het auteursrecht. Echter, middels deze versleutelingstechniek kunnen blocks bijna onmogelijk veranderen. Dat maakt het blockchainsysteem betrouwbaar in het managen van auteursrechten, maar zullen bijvoorbeeld slimme contracten (“smart contracts”) de geldigheid van het auteursrecht op een werk moeten controleren. Vaststaat dat de controleerbaarheid op en verifieerbaarheid van een auteursrechtelijk beschermd werk  middels deze technologie beter kunnen worden gewaarborgd.

Vooralsnog denk ik dat de Blockchain-technologie veel kan betekenen om auteursrechtelijke bescherming te vergroten en ook meer mogelijkheden kan bieden voor makers om hun recht in te roepen (bijvoorbeeld jegens inbreukmakers). In het bijzonder kan dit voordeel zich uiten in versterking van de  bewijspositie van auteursrechthebbenden.

Een waardevolle toevoeging voor het auteursrecht?

Mind you: een blockchain-registratie is niet nodig om een auteursrecht te laten bestaan. Dit recht ontstaat namelijk al zodra sprake is van een door een “maker” gecreëerd “werk” in de zin van art. 1 Auteurswet.[1] De waarde voor een in de blockchain vastgelegd recht zit in het feit dat het auteursrecht daarop onomstotelijk vast komt te staan en door iedere deelnemer van de blockchain geraadpleegd kan worden. Een maker van een werk kan middels een blockchainregistratie namelijk aantonen de enige of oorspronkelijke rechthebbende te zijn. Dit wil echter niet zeggen dat een andere partij niet eenzelfde werk in de blockchain kan zetten.

In elk geval zijn van belang het vastgestelde tijdstip van registratie en de verificatie van de oorspronkelijke maker. De auteursrechtelijke eis van “oorspronkelijkheid” (het persoonlijk stempel & eigen oorspronkelijk karakter van de maker) kan ook worden geregistreerd. Bijvoorbeeld door het opnemen van de beschrijving van het auteursrechtelijke werk door de rechthebbende op het moment van registratie. Daarbij kunnen ook bepaalde schetsen, demo’s of (concept)versies van het werk worden ingebracht, geregistreerd en beheerd.

Een auteursrechtelijke Blockchain-toepassing is wat mij betreft een zeer aangename ontwikkeling voor makers van werken in de zin van de Auteurswet. De bewijspositie van rechthebbenden kan op deze manier worden versterkt. Door het permanente en decentrale karakter van de Blockchain kunnen auteursrechten dan ook beter worden beschermd (en daardoor gemakkelijker jegens inbreukmakers worden ingeroepen). Ik ben daarom niet verbaasd dat dit onderwerp onderdeel is van het programma Creatief Europa (2021-2027) [2] en daarmee op de Europese agenda staat.

Hopelijk komen er meer Blockchain initiatieven om de winst die valt te halen op auteursrechtelijk terrein binnen te halen en verder te ontwikkelen!

[1] Het artikel 1 van de Auteurswet luidt: “Het auteursrecht is het uitsluitend recht van den maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.”

[2] In een advies van het Europees Economisch en Sociaal Comité staat dat: “De mogelijkheden die de ‘digitale revolutie’ in deze  auteursrecht intensieve industrieën biedt [red. lees: verwijzend naar diverse creatieve sectoren], zijn bijzonder belangrijk; er moet dan ook worden gezorgd voor voldoende investeringen in apparatuur en software (bijvoorbeeld kunstmatige intelligentie, blockchain, 3D-printing, digitalisering van archieven) en in opleiding.” (paragraaf 1.9). Zie verder onder 3.3 “Diversificatie en vernieuwing van bedrijfsmodellen.”

Volg hier ook onze LinkedInpagina om nooit meer updates te missen!