Tour de Tietema versus de ASO

Zondag 18 juli is de tour der tours gefinisht op de Champs-Élysées. De 108ste editie van de Tour de France is gewonnen door Tadej Pogacar. Naast winnaars waren er uiteraard ook verliezers. Één van die verliezers was Tour de Tietema. Amaury Sport Organisation (ASO) heeft namelijk op dinsdag 13 juli een claim omtrent wedstrijdbeeldrechten neergelegd bij Youtube, waarna al de content van de huidige tour van het YouTubekanaal werden verwijderd. De vraag is of de verwijdering rechtmatig is en zo ja, wat de oplossing dan kan zijn voor de heren van Tour de Tietema.

Tour de Tietema

Eerst even kort vertellen wie en wat Tour de Tietema is. Ik moet direct toegeven dat ik geen grote kenner ben van de tour, dus misschien wordt niet alles beschreven zoals de echte wielerfan het zou willen zien. Tour de Tietema is vernoemd naar een van de heren van de groep, namelijk oud-wielrenner Bas Tietema. Al lijkt zijn video carrière succesvoller te zijn dan zijn fiets carrière.

Tour de Tietema is een (aspirerend) wielerploeg, maar ook maker van video’s van onder andere, de Tour de France. De heren van Tour de Tietema gingen zonder relevante ervaring in de tv-wereld naar de Tour de France om beelden te schieten. Niet om de hoogtepunten van de Tour vast te leggen, maar van alles daaromheen. Hierbij maken en gebruiken zij dus niet de standaard beelden van de Tour, maar juist van wat er achteraan in de wedstrijd gebeurt.

Daarnaast zijn ze ook bekend van de challenges die zij en hun volgers verzinnen en de liedjes over wielrenners. De beelden hiervan gingen zogezegd viral. Met de vele abonnees en views op Youtube en de samenwerking met grote partijen zoals Swapfiets, Skoda en het tijdschrift Helden zijn ze al een tijdje niet meer aan te merken als amateurs. Tour de Tietema zegt al twee jaar contact te zoeken met de ASO om iets overeen te komen omtrent rechten.

Wedstrijd- en auteursrechten

Op sportwedstrijden zelf rust geen in beginsel geen auteursrecht, aldus het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJEU) in Football Association Premier League e.a..

“Een sportwedstrijd kan echter niet worden beschouwd als een intellectuele schepping die kan worden aangemerkt als een werk in de zin van de richtlijnauteursrecht. Dat is in het bijzonder het geval voor voetbalwedstrijden, waarbij spelregels gelden die geen ruimte laten voor creatieve vrijheid in auteursrechtelijke zin.”

Het Hof benadrukte wel dat sportwedstrijden in aanmerking kunnen komen voor een vergelijkbare bescherming.

“Niettemin zijn sportwedstrijden op zich uniek en in dat opzicht oorspronkelijk, zodat zij materiaal kunnen worden dat in aanmerking komt voor een vergelijkbare bescherming als die van werken, en die bescherming kan in voorkomend geval door de verschillende nationale rechtsordes worden verleend.”

Op sportwedstrijden zelf rust geen in beginsel geen auteursrecht, maar er kan dus wel een soortgelijke bescherming zijn. De geëiste verwijdering van de ASO van Youtube dient gebaseerd te zijn op een ander (intellectueel eigendoms-)recht.

De ASO baseert de eis op een schending van het reglement omtrent wedstrijdbeeldrechten. De ASO verkoopt verschillende soorten licenties aan verschillende partijen. Dergelijke uitzendrechten worden voor onbekende, maar waarschijnlijk hoge bedragen verkocht. De vraag is wat voor licentie Tour de Tietema dient af te nemen. Ze willen noch de hele tour uitzenden noch een samenvatting, maar ze willen beelden maken van opvallende momenten, die ze al dan niet zelf creëren, tijdens de tour.

De rechten van Tour de Tietema

Zowel de video’s met, als de video’s zonder wedstrijdbeelden zijn offline gehaald na het verzoek van de ASO. Deze zijn later weer teruggeplaatst. Er lijkt sprake te zijn van het onrechtmatig verwijderen van video’s. Hierbij kan de vraag worden gesteld of het onrechtmatig verwijderen van een werk van een maker eventueel kan worden aangemaakt als een inbreuk op een intellectueel eigendomsrecht al dan niet op het persoonlijkheidsrecht van de maker. Voordat er sprake kan zijn van een inbreuk, dient er uiteraard sprake te zijn van een werk. De werken lijken niet ontleend van een ander werk. Daarnaast dient er sprake te zijn van creatieve keuzes. Een snelle blik op het youtube kanaal van de heren bevestigt al snel dat er sprake is van creatieve keuzes.

Eventueel kan Tour de Tietema betogen dat de ASO of Youtube een inbreuk heeft gemaakt op hun auteursrechten, met name de persoonlijkheidsrechten. Of de tijdelijke verwijdering daadwerkelijk als een aantasting van de persoonlijkheidsrechten kan worden gezien, is de vraag. Het lijkt verstandiger dat Tour de Tietema niet direct de juridische strijd aangaat met de ASO, maar in gesprek gaat met ze om dit soort problemen bij de volgende Tour te voorkomen. Naar eigen zeggen proberen ze al een tijd in contact te komen met de ASO en naar alle waarschijnlijkheid hebben ze nu zeker de aandacht van de ASO te pakken.

Een win-win situatie als Tour de Tietema mag blijven uitzenden, want Tour de Tietema bereikt een veel jongere doelgroep dan de conventionele Tour uitzendingen.