Toekomst van digitalisering als inzet van de verkiezingen?

De Tweede Kamerverkiezingen komen er nu echt bijna aan en met 37 (!) deelnemende partijen valt er heel wat te kiezen. Vanuit onze sectie Internetrecht wilden wij de verkiezingsprogramma’s gaan uitpluizen op plannen ten aanzien van digitalisering en technologie. Maar dat bleek een minder origineel idee dan we dachten. De afgelopen weken verscheen de ene na de andere kieswijzer en werden er tal van debatten gehouden over het onderwerp digitalisering en technologie. Om die reden hebben we ervoor gekozen om ons te onthouden van al teveel commentaar op de verkiezingsprogramma’s en gewoon alle informatie voor de lezers van deze blog op een rijtje te zetten. Opdat de keuze op 17 maart voor sommigen wellicht wat eenvoudiger wordt!

Kieswijzers en debatten

Wanneer je nog twijfelt en digitalisering en technologie belangrijke onderwerpen voor jou zijn, kunnen kieswijzers behulpzaam zijn: deze Technologie Kieswijzer bijvoorbeeld, of dit overzicht samengesteld door Tweakers. In deze kieswijzer staat privacy en online veiligheid centraal.

Je kunt natuurlijk ook een van de vele debatten terugkijken: bijvoorbeeld het verkiezingsdebat georganiseerd door Bits of Freedom of het debat over de toekomst van de digitale samenleving van Pakhuis de Zwijger. AG Connect organiseerde een vragenuurtje met enkele parlementariërs over hun visie op ICT en overheid . En ook Arjen Lubach besteedde in zijn programma aandacht aan het onderwerp in het kader van de verkiezingen.

Verkiezingsprogramma’s

Aan aandacht voor digitalisering in verkiezingstijd dus geen gebrek. Dat geldt ook, maar wel in mindere mate, voor de meeste verkiezingsprogramma’s.

Voor deze blog scanden wij de programma’s van de zes grootste partijen: VVD, PVV, CDA, D66, GroenLinks en PvdA, op de zoektermen internet, cyber, digi en artifi (kunstmatig*). De uitkomsten vind je in deze tabel:

Niet alle partijen besteden evenveel aandacht aan het onderwerp. In het programma van de PVV ontbreekt, los van de invoering van de digitale schandpaal, bijvoorbeeld elke visie op technologische ontwikkelingen. De andere vijf grootste partijen besteden, ieder vanuit hun eigen politieke perspectief, wel aandacht aan digitalisering of technologische ontwikkelingen en de maatschappelijke consequenties daarvan. Daarbij valt op dat het programma van GroenLinks, een partij grotendeels gericht op digital natives, ook niet echt overloopt van de digitale onderwerpen. Deze partij legt de prioriteiten op dit moment waarschijnlijk elders, bij het bestrijden van de klimaatcrisis en sociale ongelijkheid.

Nu zegt het aantal hits niet per se veel. Context doet er uiteraard toe! Veelal gaan partijen in op de voors en tegens van het huidige digitale landschap, over de economische kansen van technologie en innovatie en over digitale hot topics als algoritmische besluitvorming door de overheid, de macht van de grote techbedrijven, de verspreiding van online desinformatie en de toename van cybercriminaliteit. Niet zo gek, omdat dat de belangrijkste onderwerpen zijn waarover op dit moment politieke en maatschappelijke discussies worden gevoerd. Politieke oplossingen worden grosso modo gevonden in het digivaardig maken van burgers, het opvoeren van de strijd tegen cybercrime en andere internetdreigingen, en het breken van de monopoliepositie van de grote techbedrijven.

De toekomst van digitalisering leeft niet echt

Wat bij nadere bestudering vooral opvalt is dat het in de programma’s vaak ontbreekt aan uitgesproken ideeën over de iets verder gelegen digitale toekomst. Kunstmatige Intelligentie of quantum computing, het toekomstige internet en het IoT, online privacy of toekomstplannen voor een zelfstandig Ministerie voor Digitale Zaken – deze onderwerpen komen in vrijwel geen enkel verkiezingsprogramma aan de orde. De enige uitzondering hierop lijkt het programma van D66 te zijn - maar het D66-kamerlid Verhoeven, een van de weinige parlementariërs met verstand van digitale zaken, verlaat na de verkiezingen de Tweede Kamer. In de andere programma’s lijken op het eerste gezicht serieuze vergezichten op de digitale toekomst nagenoeg te ontbreken (maar sla ze er gerust zelf nog eens op na!).

Overigens wordt door sommigen wel gesteld dat het niet zozeer om de hot topics zou moeten draaien in verkiezingstijd, maar veel meer om het borgen van kunde en kennis van digitale vraagstukken in de politiek. Misschien kunnen we wat dat betreft hoop putten uit het rapport “Update vereist” van de Tweede Kamer-commissie Digitale Toekomst dat onlangs verscheen. Hierin wordt onder meer gepleit voor een vaste Kamercommissie Digitale Zaken en een afzonderlijk Ministerie voor Digitale Zaken.

Het Digitale Stembusakkoord

Waar we zo’n coördinerend minister en een onderraad Digitale Zaken ook terugzien is in het zogenaamde Digitale Stembusakkoord (een initiatief van Amnesty International, Bits of Freedom, Waag en de Open State Foundation). Onder meer D66, GroenLinks, PvdA, SP, Partij voor de Dieren en Volt hebben zich met het ondertekenen van dat akkoord gecommitteerd aan duidelijke afspraken over veilige digitalisering en de bescherming van rechtstaat en mensenrechten. Voor het stembusakkoord waren VVD, PVV, CDA, ChristenUnie, FvD en SGP uiteraard ook benaderd, maar deze partijen gaven geen gehoor aan de uitnodiging.

Veel succes en wijsheid toegewenst op 17 maart!