Metaverse maakt fictie 'real'

Een grote digitale trend is ontstaan: het metaverse. Recentelijk zijn de ontwikkelingen rondom het metaverse weer in stroomversnelling gekomen. Dit is mede aangejaagd door verschillende techplatfomren die ambitieuze plannen publiceerden voor een nieuwe metaverse, waaronder Microsoft, Meta en Epic Games. Veel bedrijven investeren flink in het metaverse en verwachten dan ook dat in de toekomst de virtuele wereld (deels) zal samengaan met onze echte wereld.

Wat houdt het metaverse eigenlijk in? Van welke technologieën maakt het metaverse gebruik? En hoe zit het met de privacy van gebruikers in het metaverse? Dit blog tracht een antwoord te geven op deze vragen.

Wat is het metaverse?

Het idee van een virtuele wereld is al een tijd geleden ontstaan. De naam metaverse kwam namelijk al voor in het boek van Neal Stephenson ‘Snow Crash uit 1992. Het metaverse is een virtueel sociaal netwerk waarin uiteindelijk de fysieke wereld met de virtuele wereld in 3D kan samensmelten. In het metaverse kan een oneindige hoeveelheid aan virtuele plekken bezocht worden. Denk hierbij aan: contact met vrienden en collega’s, relaties aangaan, winkels en museumcollecties bezoeken, online gamen, een stuk virtueel land aankopen of zelfs een diagnose laten stellen door een arts. Als het aan Meta ligt, het moederbedrijf van Facebook, wordt het metaverse zelfs een vervanger van het huidige internet. Meta zet dan ook vol in op een toekomstig metaverse en heeft er zelfs een naamswijziging aan gewijd.

Veel van het metaverse lijkt nog abstract, maar sommige aspecten van het metaverse zijn ondertussen al werkelijkheid geworden. In tegenstelling tot Meta, zet Microsoft bijvoorbeeld meer in op het zakelijke aspect van het ‘metaverse’ in combinatie met Microsoft Teams, ook wel ‘Mesh for Teams’. De functie ‘Mesh for Teams’ wordt binnenkort gelanceerd. Zo kunnen collega’s virtueel tegenover elkaar zitten in een vergaderzaal, wat online meetings een stuk levendiger zal maken. Epic Games heeft ook onlangs een investeringsronde gedaan voor het bouwen van een toekomstig metaverse. Andere metaverse platformen die op dit moment al een eigen metaverse wereld gebouwd hebben zijn onder andere Roblox, Decentraland, en The Sandbox.

De metaverse-technologie

Er zijn meerdere technologieën die het metaverse mogelijk maken, zoals Virtual Reality (VR) Augmented Reality (AR), Artificiële intelligentie (Ai), blockchain-technologie en anderen. Gebruikers kunnen het metaverse betreden via zelfgekozen avatars met behulp van augmented reality (AR) en virtual reality (VR). Door middel van AR kan informatie geprojecteerd worden in een brillenglas, waarbij de brildrager ook de gewone wereld kan blijven zien. Als het gaat om VR-technologieën kan een gehele virtuele nep wereld worden gecreëerd. VR brillen zullen noodzakelijk zijn voor deze virtuele wereld om het metaverse te beleven.

Veel van de huidige virtual reality platformen, zoals Decentraland en The Sandbox, maken veelvuldig gebruik van cryptovaluta als betaalmiddel. Binnen het metaverse kan ook een belangrijke rol voor andere toepassingen van de blockchain-technologie weggelegd zijn, denk hierbij aan decentrale organisatie, Self-sovereign identity (SSI), Zero-knowledge proofs en Non-fungible tokens (NFTs). Zo kan op het platform Decentraland cryptovaluta gebruikt worden om een virtueel stuk land te kopen in de vorm van non-fungible tokens (NFTs).

Verder kan de blockchain-technologie een positieve invloed hebben op de privacy van de gebruiker. Denk hierbij aan het gebruik van Self-sovereign identity waardoor de gebruiker zelf kan kiezen wat voor gegevens hij/zij deelt en met wie. De uitwerking van een privacyvriendelijker metaverse, zoals Decentraland, staat in sterk contrast met een allesomvattend metaverse zoals bedacht door Meta. Meta’s reputatie is natuurlijk al niet al te best en dit roept dan ook vragen op over hoe er straks met de gegevens van gebruikers zal worden omgegaan.

Privacy van gebruikers

Een metaverse, zoals voorgesteld door Meta, brengt meerdere uitdagingen op het gebied van privacy met zich mee. Op dit moment zijn de data gedreven business models van sociale media platformen voornamelijk gericht op het zoveel mogelijk verzamelen van informatie over haar gebruikers. Belangrijk om te beseffen is dat het metaverse nauw verbonden zal zijn met de echte wereld en dus overeen kan stemmen met de echte identiteit van de gebruiker. Het metaverse zal nog meer data verzamelen dan huidige sociale mediaplatformen. Naast gebruikelijke data (zoals naam, IP-adres etc.), zal mede door VR en AR het ook mogelijk worden lichaamsbewegingen, andere fysiologische eigenschappen en interacties met de omgeving te tracken en in de toekomst zelfs breingolven. Zo kan het metaverse een vergaande inkijk geven in ons privéleven zoals gebeurtenissen die zich afspelen binnenshuis.

Deze variëteit aan data geeft een bedrijf als Meta de mogelijkheid tot profileren en het plaatsen van advertenties op basis van het gedrag van de gebruiker. Ook kan deze data aantrekkelijk voor verzekeringen en voor surveillance doeleinden. Zelfs de werkgever kan hier gebruik van maken door bijvoorbeeld, aan de hand van gezichtsuitdrukkingen en oogbewegingen, bij te houden of een werknemer oplet tijdens een virtuele vergadering.

Een ander groot risico van een alomtegenwoordig metaversum is de dreiging van inbreuken op de cyberveiligheid. Mede door het gebruik van kwetsbare apparaten als VR en AR-brillen, kan dit een verhoogd risico met zich mee brengen op malware en datalekken. Gelet op de gevoeligheid aan data die verzameld wordt, is dit absoluut niet wenselijk. Tegelijkertijd kunnen er problemen met kwaadwillende personen of bots optreden die het metaverse betreden en zich voordoen als iemand anders. Ook een verhoogd risico op doxing, het zonder toestemming delen van privé gegevens, zou een gevolg kunnen zijn van een alomtegenwoordig metaverse. Zo kan snel reputatieschade optreden. Het metaverse kan verder allerlei gedragingen in de hand werken, bijvoorbeeld gedrag als spioneren, stalken tot pesterijen en het bombarderen van videogesprekken.

De tijd zal ons leren of, en in hoeverre, de digitale wereld met de fysieke wereld gaat samensmelten en wat voor gevaren zich zullen realiseren. De architectuur van het platform, mede door het gebruik van de blockchain-technologie, zal ongetwijfeld een grote invloed hebben op de privacy van haar gebruikers.