“Made by .. a robot!”

Afgelopen augustus werd in Zuid-Afrika een patent verstrekt aan een creatie van een robot door gebruik van kunstmatige intelligentie. Dit komt erop neer dat een robot een patent heeft gekregen. Voorheen werden alle patentaanvragen afgewezen, een robot is immers geen natuurlijke persoon. Met deze toewijzing schrijft het Zuid-Afrikaanse octrooibureau geschiedenis. Zullen meer landen volgen? En hoe werkt het eigenlijk, zo’n patent aanvraag? Wat voor consequenties heeft het toewijzen van een patent aan een robot? In deze blog bespreek ik de stand van zaken rondom het toekennen van patenten en in het bijzonder met betrekking tot robots.

Je hebt iets origineels bedacht, en nu?

Een uitvinding kan worden beschermd door een octrooi, in de volksmond ook wel een patent. Door middel van deze bescherming kunnen andere deze uitvinding niet maken, gebruiken, doorverkopen, verhuren, leveren, invoeren of überhaupt in voorraad hebben. Een patent is dus als het ware een exclusief recht, een eigendomsrecht. Je hebt immers tijd en geld geïnvesteerd in de uitvinding. Er gelden echter wel drie vereisten voordat je kans maakt op dit recht, dit zijn: nieuwheid, inventiviteit en industriële toepasbaarheid [1]. De uitvinding moet niet al ergens op de wereld bestaan en het moet een oplossing zijn voor een probleem. Daarnaast moet de uitvinding wel daadwerkelijke gerealiseerd kunnen worden, op alleen een idee kan geen octrooi worden verkregen. Wordt er aan deze eisen voldaan? Dan is het mogelijk een octrooi aan te vragen. Indien deze aanvraag wordt goedgekeurd, geldt het recht voor maximaal 20 jaar. Het is helaas niet gratis, in Nederland kost het bijvoorbeeld 80 euro voor een digitale versie, en 120 euro voor een variant op papier.

Alsjeblieft, hier heb je een patent

De toegekende patent aan een robot in Zuid-Afrika is de eerste op de wereld. De bouwers van het systeem, genaamd DABUS, hebben meerdere patentaanvragen gedaan. Tot augustus zonder succes in Europa, de VS en Australië. In Zuid-Afrika was het echter raak. De bouwers van DABUS hadden het systeem de taak gegeven om een blikje te bedenken wat makkelijk in grote getale getild zou kunnen worden. DABUS is daar uiteindelijk in geslaagd en dit ontwerp heeft een patent gekregen, met de robot als maker. Deze toekenning heeft veel commentaar gekregen van deskundigen.

Als er één schaap over de dam is, dan volgen er..

Meer! Of althans, tot nu toe denkt één land er hetzelfde over, namelijk Australië. De federale rechtbank heeft geoordeeld dat kunstmatige intelligente systemen of apparaten aangemerkt kunnen worden als een “uitvinder” bij een octrooiaanvraag onder de Australische Octrooiwet 1990. Dit betekent echter niet dat er net zoals in Zuid-Afrika ook daadwerkelijk een patent is toegekend aan een robot. De Australische Commissaris van Patenten heeft aangekondigd om in hoger beroep te gaan tegen de uitspraak. Of het oordeel in stand blijft is dus nog maar de vraag.

Nemen robots nu de patenten-wereld over?

Zo ver is het nu nog niet. Elk land kent immers andere regels met betrekking tot het toekennen van het een patent, maar het is zeker een historisch moment. Tot nu toe had geen enkele rechtbank een patent aan een robot toegekend. Naar hun oordeel, is een robot namelijk niet een mens van vlees en bloed, waardoor een robot niet kan worden aangemerkt als een uitvinder.

We leven in een wereld waarin veel gebruik wordt gemaakt van machines en kunstmatige intelligentie. Dat de wet- en regelgeving hierop moet anticiperen lijkt mij logisch. Het intellectuele eigendom is hier een onderdeel van. Ontwikkelingen en innovaties kunnen worden tegengehouden, maar dat is in dit geval onmogelijk. Of meer landen Zuid-Afrika zullen volgen is een interessante vraag, en de tijd zal het leren.

[1] Artikel 2, Rijksoctrooiwet 1995.