Maakt Corona de toestemming voor inzage in het medisch dossier overbodig?

De uitzonderlijke omstandigheden van vandaag de dag vragen om uitzonderlijke maatregelen. Hier zijn ook minister Martin van Rijn (Medische Zorg) en minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) het mee eens. Zij pleiten voor een tijdelijke regeling die het mogelijk maakt dat artsen zonder toestemming inzage mogen hebben in medische dossiers van Coronapatiënten.

Corona-opt in

Tijdens de Coronacrisis komen patiënten over het algemeen bij een arts terecht die niets weet van hun medische situatie. Tegelijkertijd is die arts wel degene die moet beoordelen welke behandeling de patiënt nodig heeft. Volgens de huidige regeling, welke is neergelegd in artikel 15a van de Wet aanvullende bepalingen verwerking persoonsgegevens in de zorg (Wabvpz), moet een patiënt vooraf schriftelijke toestemming geven alvorens de arts het medisch dossier mag inzien. Ongeveer acht miljoen Nederlanders hebben deze toestemming gegeven en een miljoen Nederlanders hebben dit geweigerd.

Dit betekent dat de overige acht miljoen Nederlanders geen keuze hebben doorgegeven en dus ook geen toestemming hebben verleend. De beoordeling van de patiënt, ook wel de triage genoemd, duurt hierdoor langer dan noodzakelijk is en niet alle informatie is op tijd beschikbaar om de juiste zorg te kunnen leveren. Dit veroorzaakt een grote belemmering in de beoordeling van de arts wat voor het kabinet reden is om af te zien van dit vereiste. Als hier niet op korte termijn een oplossing voor komt en de stijging van het aantal patiënten doorzet, is het namelijk denkbaar dat de triage zal vastlopen, aldus minister Hugo de Jonge.

Om dit te voorkomen, wordt momenteel gewerkt aan een constructie met tijdelijke veronderstelde toestemming voor mensen die nog geen toestemming hebben gegeven. Dit wordt een Corona-opt in genoemd. Zoals de naam al doet vermoeden, zal de constructie alleen toegepast worden in tijden van de Coronacrisis. Hierna zullen de Corona-opt in toestemmingen verwijderd worden.

Reactie van de Autoriteit Persoonsgegevens

De Autoriteit Persoonsgegevens heeft in haar reactie op de voornemens van het Kabinet benadrukt dat medische gegevens extreem gevoelige gegevens zijn die gewaarborgd dienen te worden door het fundamentele privacybeginsel. Ook in tijden van crisis moet dit beginsel van kracht blijven. Alhoewel zij begrip heeft voor het zoeken naar mogelijkheden die de informatieoverdracht tussen zorgaanbieders vergemakkelijken, wordt de inzage in een medisch dossier zonder toestemming van de patiënt onacceptabel bevonden. Zij laat echter wel het vereiste van een schriftelijke toestemming vallen; een mondelinge toestemming is voldoende. Voorts wordt een uitzondering gemaakt voor patiënten die niet in staat zijn om toestemming te geven.

Voor een dergelijke versoepeling van het toestemmingsvereiste is het van belang dat handhaving van eventuele overtredingen van het beroepsgeheim en van het zonder toestemming raadplegen van medische informatie mogelijk blijft. Met de tijdelijke aard van de maatregel en de beperking tot de gegevens die noodzakelijk zijn voor de beoordeling van de gezondheidstoestand van (mogelijke) Coronapatiënten wordt daarnaast de proportionaliteit bewaakt.

Conclusie

Het is op dit moment onduidelijk of de maatregel daadwerkelijk zal worden doorgevoerd. Naar mijn mening is het belangrijk dat de processen in het ziekenhuis versneld worden en dat artsen inzage moeten kunnen hebben in de medische dossiers van patiënten. Zonder inzage kunnen artsen namelijk niet zien of een patiënt een verhoogd risico loopt en dat is juist in deze omstandigheden van groot belang voor de beoordeling van de behandeling. Het geheel laten vervallen van het toestemmingsvereiste is wellicht een brug te ver, het betreffen immers bijzonder gevoelige gegevens. Een mondelinge toestemming lijkt mij een prima alternatief, dit zal het proces mijns inziens niet of slechts in beperkte mate belemmeren.