Juicekanalen: onschendbaar of journalistieke aansprakelijkheid?

Berichtgeving van grensoverschrijdend gedrag door Marco Borsato, Samantha Steenwijk die illegale dieetpillen zou gebruiken of André Hazes die in een afkickkliniek zou hebben gezeten. Allemaal roddels die voor het eerst werden verspreid via zogenaamde ‘juicekanalen’. De term juicekanaal duikt steeds meer op in het nieuws. Roddelpraat, Life of Yvonne of Juicechannel, allemaal verschillende juicekanalen die de nieuwe generatie roddeljournalistiek vormen en steeds meer de plek innemen van de traditionele roddelbladen. Een juicekanaal is vaak een Instagram of YouTube account waar ongefilterd roddels over bekende Nederlanders worden verspreid.

Hoewel traditionele roddelmedia zich vaak nog aan journalistieke waarden houden zoals hoor en wederhoor, komen de roddels van juicekanalen vaak binnen via onbekende bronnen die lang niet altijd worden geverifieerd. In deze blog wordt dan ook getracht antwoord te geven op de volgende vraag: Hoe ver kunnen deze kanalen gaan in het ongefilterd posten van roddels over BN’ers?

Leidraad voor de Journalistiek

De Raad voor de Journalistiek heeft een Leidraad vastgesteld waarin wordt beschreven wat van journalisten mag worden verwacht. Wanneer iemand het niet eens is met een publicatie door een journalist, kan deze een klacht indienen bij de Raad voor de Journalistiek. De Raad behandelt echter alleen klachten over de werkwijze van journalisten, wanneer deze ook zelf meewerken aan de beoordeling ervan. Juicekanalen zien zichzelf vaak niet als journalisten en voelen daarom niet de verplichting om zich te houden aan deze leidraad. Als er klachten zijn over deze kanalen, kan de Raad voor de Journalistiek deze dan ook niet in behandeling nemen. De enige optie die dan open blijft is de weg naar de rechter.

Vrijheid van meningsuiting of onrechtmatige uiting?

Juicekanalen stellen dus vaak dat ze alleen maar roddels verspreiden en geen journalistiek verkondigen. Tot op zekere hoogte kunnen zij zich schuilen achter hun vrijheid van meningsuiting zoals vastgelegd in de Grondwet. Het recht op vrijheid van meningsuiting is echter niet onbeperkt, net als andere media moeten juicekanalen wel rekening houden met iemand zijn goede naam en reputatie. Bij elk bericht dat wordt gedeeld moet een afweging worden gemaakt tussen het belang van het bericht en het imago en de privésituatie van een BN’er. Dit is een lastige afweging waar juicekanalen zich vaak niet bewust van zijn. Wanneer iets interessant is om te delen, wordt het vaak al gepost zonder stil te staan bij de gevolgen voor degene waar het over gaat.

Smaad of laster is echter een strafbaar feit waar een boete van €275 of zelfs een gevangenisstraf van een jaar voor kan worden opgelegd. Er is sprake van smaad wanneer opzettelijk de eer en goede naam van iemand aangetast wordt. Het doel van de post moet dan ook zijn om iemand zijn reputatie aan te tasten. Daarnaast moet het gaan om een feit, dus een stelling die waar is. Wanneer iets waarschijnlijk niet waar is, gaat het om laster. Juicekanalen hebben dus niet een dusdanige onbeperkte vrijheid van meningsuiting zoals ze vaak zelf wel denken.

Rechtszaken

Steeds vaker worden juicekanalen door BN'ers voor de rechter gesleept voor onrechtmatige publicaties. Zo oordeelde de rechter laatst dat Roddelpraat een video van Famke Louise offline moest halen waarin werd gesteld dat ze zou zijn misbruikt door Ali B. Ook Samantha Steenwijk heeft inmiddels een rechtszaak aangespannen tegen Life of Yvonne naar aanleiding van berichtgeving dat Steenwijk zou zijn afgevallen door het gebruik van illegale dieetpillen. Daarnaast overweegt Danny de Munk momenteel om juridische stappen te nemen na beschuldigingen van seksueel overschrijdend gedrag.

Het is echter de vraag of dit het gewenste effect heeft. Uiteindelijk vergroten deze rechtszaken de aandacht voor het roddelnieuws, terwijl het doel vaak juist is om de aandacht er vanaf te houden. Daarnaast kost een rechtszaak veel tijd en geld en is de uitkomst onzeker. Aan de andere kant kunnen deze rechtszaken wel ervoor zorgen dat de personen achter de kanalen zich bewust worden dat ze niet zomaar alles kunnen posten.