Handelsmerk inbreuk door 'Tinder Swindler'?

Privéjets, luxe hotels en veel Tinder dates - zomaar een greep uit een dag in het leven van Simon Leviev, ook wel bekend als de ‘Tinder Swindler’. In de gelijknamige documentaire op Netflix is te zien hoe de Israëlische oplichter, Shimon Hayut, tientallen vrouwen heeft opgelicht die hij via Tinder ontmoette. Onder de naam Simon Leviev deed Hayut zich voor als de CEO van het luxe diamantbedrijf LLD Diamonds en de zoon van de oprichter, Lev Leviev. Hij nam de slachtoffers, waaronder de Nederlandse Ayleen Charlotte, mee op luxe dates. Na een tijdje haalde Hayut hen over om creditcard betalingen voor hem te doen. Op deze manier lichtte hij zijn slachtoffers op voor miljoenen dollars.

Lang voordat Netflix de documentaire publiceerde en de wereld bekend werd met de Tinder Swindler, richtte Lev Leviev het bedrijf LLD Diamonds op. Het bedrijf staat bekend als ‘s werelds grootste particuliere diamantproducent. Om zijn slachtoffers te laten geloven dat hij inderdaad deel uitmaakte van het diamantbedrijf en behoorde tot de Leviev familie, gebruikte Hayut het handelsmerk van LLD Diamonds. Ook had hij ongevraagd een foto van de familie gemaakt en zichzelf hierin gefotoshopt. De Leviev familie heeft Hayut nu aangeklaagd voor laster, inbreuk op de privacy van de familie en inbreuk op het handelsmerk. In dit blog wordt ingegaan op de veronderstelde inbreuk op het merkenrecht van LLD Diamonds.

Wat is een handelsmerk?

Een handelsmerk is een teken of een combinatie van tekens dat wordt gebruikt om de waren of diensten van de ene onderneming te onderscheiden van die van een andere. De eigenaar van een handelsmerk heeft het exclusieve recht om te voorkomen dat anderen zonder toestemming het merk gebruiken in het economische verkeer. Het merkenrecht heeft dus als doel om producenten te beschermen tegen oneerlijke concurrentie van andere producenten die willen meeliften op de goodwill en positieve reputatie die de merkhouder heeft opgebouwd. Daarnaast is een belangrijke functie van het merkenrecht om verwarring bij de consument te voorkomen met betrekking tot de herkomst van het product of dienst. Transparantie staat hierin dus centraal.

Internationale beschermingsruimte

Op internationaal niveau regelt het TRIPS-verdrag van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) de handelsgerelateerde aspecten van de intellectuele eigendom. Alle landen die lid zijn van de WTO zijn gebonden aan het verdrag, inclusief Israël, waar de Leviev familie de rechtszaak heeft aangespannen. Op grond van Artikel 16, lid 1 van het TRIPS-verdrag dient een handelsmerk te worden beschermd tegen verwarrend gebruik in het economische verkeer voor producten of diensten die hetzelfde of gelijk zijn als die van de houder van het handelsmerk. Het gebruik van een handelsmerk zonder economisch aspect valt dus buiten de bescherming van het merkenrecht.

Merken die in een land als ‘algemeen bekend’ worden beschouwd, zoals Coca Cola of Louis Vuitton, genieten extra bescherming. Wanneer deze merken worden gebruikt voor identieke of soortgelijke producten of diensten, geldt er in principe geen registratieplicht. Ook biedt artikel 16 lid 3 van het TRIPS-verdrag bescherming tegen het gebruik van algemeen bekende merken in verband met niet-soortgelijke producten of diensten. In die gevallen dient het merk wel te zijn ingeschreven en moet het gebruik wijzen op een verband met de producten of diensten van de merkhouder. Ook is dan van vereist dat de belangen van de eigenaar door het gebruik worden geschaad.

Bij het bepalen of een merk algemeen bekend is, moet rekening worden gehouden met de bekendheid van het merk in de relevante sector en de bekendheid die is verkregen via de promotie van het merk op basis van reclame-inspanningen.

LLD Diamonds als algemeen bekend merk

Het in 1996 opgerichte LLD Diamonds is al drie decennia een gerespecteerde leider in de diamantindustrie. Oprichter Lev Leviev staat ook wel bekend als ‘the king of diamonds’. Er kan dus worden gesteld dat LLD Diamonds een algemeen bekend merk is binnen de diamantindustrie en extra bescherming geniet onder artikel 16 lid 3 van het TRIPS-verdrag.

Hayut gebruikte het handelsmerk van LLD Diamonds onder andere om privévliegtuigen te huren, luxe hotelsuites te boeken en commerciële relaties aan te gaan. Het gebruik van het handelsmerk door Hayut valt dus binnen het vereiste van gebruik in het economische verkeer. In een verklaring aan Newsweek zei een woordvoerder van LLD Diamonds dat Shimon Hayut hun goede naam had geprobeerd uit te buiten om slachtoffers voor miljoenen op te lichten. LLD Diamonds deelde ook mee dat de praktijken van Hayut voortdurende verwarring over het bedrijf hadden veroorzaakt. De afgelopen vijf jaar kreeg de familie veel e-mails en telefoontjes van bedrijven met betrekking tot onbetaalde rekeningen voor privévliegtuigen, jachten en dure hotelsuites.

Er kan dus worden beargumenteerd dat Hayut het handelsmerk van LLD Diamonds op zo’n wijze gebruikte die deed veronderstellen dat er een verband was tussen zijn praktijken en die van LLD Diamonds. De Leviev familie stelt dat Hayut hierdoor een inbreuk heeft gemaakt op hun handelsmerk op een wijze die de belangen van LLD Diamonds heeft geschaad. De rechter zal uiteindelijk bepalen of hier echt sprake is van een ongeoorloofd gebruik van de rechten van de Leviev familie.

Hoewel Hayut in december 2019 in Israël werd veroordeeld tot 15 maanden gevangenisstraf voor het reizen met een vals paspoort, werd hij vijf maanden later al weer vrijgelaten als gevolg van de corona pandemie. Uit zijn Instagram-account blijkt dat hij zijn luxueuze levensstijl nog niet achter zich heeft gelaten. Zo post hij nog geregeld foto’s van zichzelf in privéjets en date hij inmiddels met een Israëlisch model. De toekomst zal moeten uitwijzen of deze rechtszaak wel een einde brengt aan de oplichtingspraktijken van Hayut en ervoor zorgt dat hij zich niet meer kan verschuilen achter de gedaante van Simon Leviev, als erfgenaam van LLD Diamonds.