De inzet van technologie in de strijd tegen webcamsekstoerisme

Ter voorkoming van webcamseks met kinderen is Terre des Hommes in 2013 gestart met het project Sweetie. Een periode van tien weken hebben medewerkers van Terre des Hommes zich voorgedaan als een tienjarig Filipijns meisje om op die manier kindermisbruikers op te sporen. Hiervoor hebben zij een virtuele creatie ontwikkeld, genaamd Sweetie. Al snel werd duidelijk dat het grote aantal gesprekken voor de medewerkers niet bij te benen was. Dit heeft geleid tot de geboorte van Sweetie 2.0: een chatbot die in staat is om meerdere gesprekken tegelijkertijd te voeren. Vorige week ben ik in gesprek gegaan met Terre des Hommes over de effectiviteit van Sweetie, de kwetsbaarheden ervan en de ontwikkeling van Sweetie 3.0.

Sweetie in de praktijk

Door de hulp van Sweetie zijn ondertussen al veel daders van webcamsekstoerisme opgespoord. Indien duidelijk is wat hun intenties zijn, krijgen zij een waarschuwing in beeld: we hebben u geïdentificeerd en houden u in de gaten. Met de inwerkingtreding van de Wet computercriminaliteit III is het met betrekking tot artikel 248e Sr niet meer vereist dat de ‘minderjarige’ daadwerkelijk minderjarig is. Deze wijziging maakt het dus mogelijk dat Sweetie ingezet kan worden door de opsporingsdiensten. Helaas heeft dit in Nederland nog niet geleid tot een veroordeling. Naast het feit dat Nederlandse rechters, aldus Terre des Hommes, niet veel vertrouwen hebben in bewijs dat verzameld is door een chatbot, is een andere reden voor het gebrek aan vertrouwen door rechters dat het bewijs door middel van uitlokking is verzameld.

Uitlokking wordt uitgelegd aan de hand van het Tallon-criterium: de verdachte mag door het lokmiddel niet tot andere handelingen worden gebracht dan waarop zijn opzet in eerste instantie gericht was. Terre des Hommes houdt hier rekening mee door Sweetie niet het gesprek te laten starten. Daarnaast krijgt zij een chatnaam waaruit valt af te leiden hoe oud ze is, bijvoorbeeld ‘cutie-10’. In het gesprek wordt haar leeftijd nogmaals herhaald om er zeker van te zijn dat diegene er weet van heeft dat zij minderjarig is. Samen met de omstandigheid dat het gesprek plaatsvindt in een chatbox voor minderjarigen (chatboxen zijn over het algemeen voor meerderjarigen bedoeld), is het naar mijn mening wel duidelijk waar het opzet van de man op gericht is. Het vastgrijpen aan het uitlokkingsaspect lijkt mijns inziens meer gelegen te zijn in het algemene gebrek aan vertrouwen in technologie wat gevoed wordt door het oubollige karakter van de rechtspraak.

Sweetie in de wet

Lokmiddelen vinden hun grondslag in de algemene taakstellende bepaling zoals neergelegd in artikel 3 Politiewet. Sweetie is echter niet te vergelijken met een standaard lokmiddel zoals een lokfiets of een lokauto, dus ik vraag mij af of deze bepaling voldoende grondslag biedt voor de inzet hiervan. In de chatgesprekken verstrekken de mannen namelijk persoonlijke gegevens en in sommige gevallen zelfs beelden waarop zij seksuele handelingen verrichten. Dit levert een meer dan geringe inbreuk op de persoonlijke levenssfeer op, wat betekent dat een nadere specificering in het Wetboek van Strafvordering vereist is. In een specifieke bepaling zouden eisen en waarborgen kunnen worden gesteld aan de inzet van Sweetie zodat ontoelaatbare inbreuken vermeden worden en het risico op uitlokking geminimaliseerd wordt.

Sweetie in de toekomst

Terwijl Sweetie 2.0 het druk heeft met het voeren van gesprekken, is Terre des Hommes ondertussen bezig met het ontwikkelen van haar jongere zusje: Sweetie 3.0. Tot nu toe worden de gesprekken gevoerd op basis van vooraf ingevoerde gegevens, maar het is de bedoeling dat het algoritme in de toekomst een zelflerend algoritme wordt. Een eerste stap hiertoe is het ontwikkelen van software waarmee foto’s gegenereerd worden die in de chats gebruikt kunnen worden. Dit gaat er naar alle waarschijnlijkheid ongeveer hetzelfde uitzien zoals op de website www.thispersondoesnotexist.com te zien is.

Zoals met elke technologische ontwikkeling zijn er veel positieve en negatieve geluiden te horen. Het is wachten op het moment dat de eerste verdachte in Nederland veroordeeld wordt op basis van het bewijs dat door Sweetie is verzameld. Als één schaap over de dam is…