Cryptokunst: een nieuw tijdperk op het internet

69 miljoen euro betalen voor een digitaal kunstwerk? Het kan! Op 11 maart 2021 verkocht CGI kunstenaar Beeple zijn digitale kunstcollectie voor dit bedrag via veilinghuis Christie’s, een platform dat NFT’s (‘nifties’) verkoopt. Als iemand dit een paar jaar geleden aan mij had verteld, zou ik diegene verwonderd aan hebben gekeken, maar nu is dit werkelijkheid geworden. Gezien de bedragen die op de digitale kunstmarkt omgaan, lijken we aan het begin van een nieuw tijdperk van digitale kunst en auteursrechten te staan.

Ik zal u dan ook niet langer in spanning houden en de vele vragen die u ongetwijfeld al over nifties hebt, beantwoorden.

Non-fungible token

De afkorting ‘NFT’ staat voor ‘non-fungible token’. Non-fungible wil zeggen dat iets niet inwisselbaar is. Geld is bijvoorbeeld wel inwisselbaar. Het maakt niet uit welk 50 euro biljet ik heb, elk willekeurig 50 euro biljet is namelijk diezelfde 50 euro waard. De Mona Lisa is een voorbeeld van iets dat niet inwisselbaar is, er is er namelijk maar één van op de hele wereld. Er kunnen eventueel kopieën in de omloop zijn, maar geen enkele van die kopieën zal ooit evenveel waard zijn als het originele exemplaar. De Mona Lisa haalt haar waarde immers uit het feit dat ze uniek is.

Een schilderij als de Mona Lisa is een voorbeeld van een fysiek werk dat non-fungible is, maar er bestaan ook non-fungible digitale werken. Dit kan bijvoorbeeld een liedje zijn, maar ook een GIF, kaartje voor een evenement of een cryptokitty.

Een non-fungible token kan door Iedereen gecreëerd worden op een blockchain, met als meest populaire de Ethereum blockchain. Zodra een NFT is gecreëerd (i.e. een token ‘minten’), wordt een aantekening met een unieke code op de blockchain gemaakt waarin staat wie de maker (en eigenaar) van de NFT is.

Eerlijk, transparant en het ‘smart contract’

Allereerst een korte uitleg over de ‘blockchain’. Een blockchain is een soort grootboek waarin iedere transactie die tussen individuen wordt gedaan door andere gebruikers wordt geverifieerd en vastgelegd. Nadat een transactie in het grootboek (i.e. de blockchain) is vastgelegd, kan deze nooit meer veranderd worden en is deze transactie altijd terug te vinden voor andere gebruikers. De blockchain is dus volledig transparant, waardoor er ook niet met transacties gesjoemeld kan worden.

Als we dit idee toepassen op NFT’s, betekent dit dat zodra de creatie van de NFT op de blockchain is vastgelegd, elke transactie van deze NFT door iedere gebruiker gevolgd en gecontroleerd worden. Hierdoor is het altijd mogelijk om te zien wie de eigenaar is van de NFT.

Hierdoor is het onmogelijk om een transactie te vervalsen, manipuleren of kopieën van het origineel in omloop te brengen en te verkopen als origineel. Dat komt omdat de geschiedenis van alle transacties op elke afzonderlijke computer van iedere gebruiker opgeslagen zijn en met elke nieuwe transactie wordt deze geschiedenis opnieuw bijgewerkt. Door de volledige transparantie van de blockchain behoudt elke NFT dus authenticiteit.

Daarbij komt dat een NFT na de creatie alleen als geheel kan worden overgedragen. Een kopie van een NFT is dan niet mogelijk, omdat in dat geval meer dan die ene unieke NFT op de blockchain zou bestaan en dat laat de blockchaintechnologie simpelweg niet toe. Het is dus een extreem veilig systeem om vervalsing tegen te gaan.

Het is natuurlijk wel mogelijk om een foto of video simpelweg op te slaan, maar dan heb je dus niet het origineel in bezit. Als je denkt dit vervolgens voor veel geld te kunnen verkopen kom je dan van de koude kermis thuis, omdat elke potentiële koper via de blockchain kan controleren of jij wel het origineel aanbiedt.

Daarnaast bestaat de mogelijkheid om ‘smart contracts’ te koppelen aan een NFT. Dit betekent dat de maker een set van ‘regels’ kan koppelen aan de NFT, die bij iedere transactie opnieuw uitgevoerd worden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een regel die zegt dat 10% van het verkoopbedrag van de unieke NFT naar de kunstenaar gaat. Dit betekent in de praktijk dat een kunstenaar in eerste instantie de NFT verkoopt aan een tweede. Net zoals bij conventionele kunst, kan de prijs die mensen bereid zijn te betalen voor dit kunstwerk vervolgens fluctueren. Zodra dit kunstwerk in waarde stijgt, besluit deze tweede dit kunstwerk aan een derde te verkopen voor dit hogere bedrag. De kunstenaar krijgt vanwege het ‘smart contract’ hier weer 10% van enz.

Toepassing in de praktijk

Op basis van de conventionele kunsthandel, zou de kunstenaar alleen het eerste verkoopbedrag van bijvoorbeeld 1000 euro krijgen op het moment dat hij zijn nieuwe schilderij verkoopt aan een galerij. De galerij houdt dit schilderij een aantal jaren vast en omdat de kunstenaar inmiddels meer naamsbekendheid heeft verworven, verkoopt de galerij dit schilderij weer door aan een verzamelaar voor 10.000 euro. 20 jaar later is dit schilderij wellicht weer in waarde gestegen naar 50.000 en wordt het opnieuw verkocht. De kunstenaar ziet van deze twee verkopen echter geen cent terug. Met behulp van NFT’s en ‘smart contracts’ wordt deze ongelijkheid in compensatie verholpen.

De voordelen voor kunstenaars zijn dus duidelijk. Het is duidelijk wie een werk bezit, het werk kan niet vervalst worden en de kunstenaar zal altijd een passende compensatie ontvangen voor de verkoop van zijn kunstwerk.

Daarbij zorgt een NFT in combinatie met een ‘smart contract’ er ook voor dat conventionele tussenpersonen als kunstgalerijen, die tot op heden altijd een graantje van het intellectueel eigendom van de maker meepikten in ruil voor diensten, niet meer nodig zijn. Hun taken worden allemaal uitgevoerd door de smart contracts. Zo zullen de Kings of Leon bijvoorbeeld hun nieuwste album als NFT uitbrengen.

Overige toepassingen

De blockchaintechnologie die het creëren van een NFT mogelijk maakt is niet alleen revolutionair voor kunstenaars, maar kan ook toegepast worden op tal van andere gebieden zolang het gaat om iets dat uniek is. Zo kan van deze technologie gebruik worden gemaakt bij het opstellen van eigendomsaktes, het uitbrengen van stemmen en het beheren van persoonlijke data. De stormloop op NFT’s die momenteel aan de gang is, is leuk, maar niet houdbaar. Op termijn zullen de astronomische bedragen die momenteel betaald worden dan ook uitbalanceren, maar de technologie achter NFT’s blijft sterk en voor vele toepassingen vatbaar. Kortom, we staan aan het begin van een revolutie wat betreft de bescherming van het intellectuele eigendom.