Boodschappen doen - Het kan eindelijk weer veilig in Alphen a/d Rijn

Onlangs zijn er verschillende nieuwsberichten verschenen over het feit dat Jumbo Ten Brink in Alphen a/d Rijn gebruikmaakt van gezichtsherkenning om de winkel te beveiligen. Met behulp van 80 camera's worden in die winkel namelijk al sinds 2017 de klanten geobserveerd en hun gezichten getoetst aan een bestand van bekende winkeldieven. De winkel heeft er in 2018 zelfs een prijs voor ontvangen: de 'Wel-zo-veilig-Award'. De naam van die prijs is veelzeggend: de veiligheid staat weer hoog in het vaandel, en al het andere lijkt te moeten wijken.

Eén van die andere dingen is dan uiteraard de privacy van de winkelbezoekers van wie de gezichtsafbeeldingen worden geregistreerd, opgeslagen en geanalyseerd. Op grond van artikel 9 lid 2 onder g Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) moet het belang dat gediend is met de verwerking van die persoonsgegevens opwegen tegen de privacyinbreuk die ontstaat door die verwerking. Omdat het hier bovendien gaat om bijzondere persoonsgegevens – persoonsgegevens waaruit bijvoorbeeld ras en religieuze overtuiging kunnen worden afgeleid – gelden strengere eisen voor die belangenafweging. Namelijk: hoe ingrijpender de inbreuk, hoe groter het belang moet zijn om die inbreuk te kunnen rechtvaardigen. Omdat het gedurende langere tijd opslaan en systematisch analyseren van bijzondere persoonsgegevens zeer ingrijpend is, zal er dus van een zeer groot belang sprake moeten zijn om dit te kunnen rechtvaardigen.

Om die reden blijft Edwin ten Brink, oprichter van de winkel, in deze marketingspot ook steeds hameren op het belang van die veiligheid. Al gaat het hem er primair om "onze klanten een plezierige winkelervaring te geven". “Het gaat niet alleen om de financiële kant”, verzekert hij de kijker. Hij vertelt een anekdote over een moeder die haar kind eindelijk weer mee durfde te nemen naar de supermarkt, omdat de Jumbo zorgt voor een veilige omgeving. We zullen hem wat dat verhaal betreft maar op zijn blauwe ogen geloven. Maar of het nou gaat om het geven van een plezierige winkelervaring of toch om diefstalpreventie, beide gronden zijn nogal mager voor een dergelijke privacyschending. Frederik Zuiderveen Borgesius, professor ICT-Recht aan de Radboud Universiteit vindt een dergelijk systeem in ieder geval eerder op zijn plaats in een juwelier dan in een supermarkt.

Een korte zoektocht op de website van producent van het systeem Panasonic wijst bovendien uit dat het systeem naast het herkennen van gezichten ook mensen telt en op leeftijd en geslacht indeelt. Het systeem is daarmee dus ook zeer geschikt voor marketingdoeleinden en het is nog maar de vraag of de persoonsgegevens daar niet (ook) voor gebruikt worden. Ook de foutmarge van 10% lijkt wat aan de hoge kant.

In ieder geval is het systeem volgens Ten Brink "wat wetmatigheid betreft getoetst door Panasonic en volledig AVG-proof". Gelukkig heeft in Nederland nog altijd de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) het laatste woord als het gaat om het toetsen van de rechtmatigheid van privacyinbreuken. Het is nog maar de vraag of die in dat mooie marketingfilmpje trapt. Bij mij rijst trouwens meteen de vraag of het wel zo wijs is om nu al producten te verkopen met het label AVG-proof, terwijl nog niet duidelijk is hoe de rechter hierover denkt. Zou Edwin ten Brink een eventuele dwangsom van de AP op Panasonic kunnen verhalen?