Blockchain: overhyped of springlevend?

door Sara van Lieshout

Van blockchain werd een aantal jaar geleden nog verwacht dat zij de wereld in no time op haar grondvesten zou doen trillen. Hoewel deze technologie pretendeerde een oplossing te bieden voor vrijwel alle problemen, zijn concrete voorbeelden van succesverhalen vooralsnog schaars. En wees nu eens eerlijk, wie van ons durft vandaag de dag nog te juichen voor deze cryptotechnologie? Ruim tien jaar na haar introductie maken we de score op: is blockchain een hype gebleken of kan zij de status quo in potentie nog altijd verstoren?

Het mysterie dat blockchain heet

De technologie achter dit ‘crypto-edelmetaal’ vindt zijn oorsprong in een whitepaper, dat werd gepubliceerd in 2008 onder het pseudoniem van Satoshi Nakamoto. Nog geen jaar later publiceerde hij (of zij) Bitcoin als open source code. Feitelijk was dit slechts een prototype, waarmee vooral werd aangetoond dat het idee van een digitaal geldsysteem daadwerkelijk kon werken. Het eerste blok van de bitcoinblockchain - ‘blok 0’ of ‘Genesis blok’ - bevatte tekst die verwees naar een nieuwsartikel uit The Times over de extra miljarden die destijds nodig waren om de banken te redden.[1] In dit verband wordt algemeen dan ook aangenomen dat Bitcoin werd geïnspireerd door de bankencrisis in de jaren daaraan voorafgaand.

Aan de hand van wiskundige berekeningen maakte opensourcesoftware het mogelijk om transacties op ‘decentrale wijze’ te autoriseren. Bij deze verrichtingen zou de behoefte aan centrale autoriteiten, toezichthouders of banken als ultieme arbiters niet langer bestaan. De legitimiteit wordt vanaf dan immers bepaald door het netwerk van gebruikers zelf, die hierover enkel gezamenlijk beslissingen kunnen nemen.

Verwachtingsmanagement

Langzaam maar zeker veranderde het imago van Bitcoin als decentraal digitaal geldsysteem, naar een nieuwe vorm van risicovol beleggen. Hooggespannen verwachtingen van overbodige banken en overheden bleven uit en ook in de media begon het bejubelen van blockchain plaats te maken voor cynisme. Niet geheel onbegrijpelijk, zo stelde het Financieel Dagblad, nu van de twee dozijn blockchainprojecten die in 2016 de Nederlandse media haalden inmiddels een kwart het niet heeft gered. Maar brengt dit voorts met zich mee dat een revolutie ook in de toekomst uit zal blijven?

Een technologie kan als revolutionair worden aangemerkt, indien het de potentie heeft de wereld zoals we die nu kennen te ontwrichten. Ter beoordeling of al dan niet sprake is van zo’n ‘disruptieve technologie’, kan worden afgevraagd in hoeverre ons verwachtingsmanagement hier een rol bij speelt. Want waarom moest blockchain koste wat kost de wereld van de één op de andere dag zien te ontwrichten? Het uitbouwen van prototypes naar levensvatbare blockchaintoepassingen blijkt nu eenmaal tijdrovender te zijn dan aanvankelijk werd gedacht. Desalniettemin kan een technologie die de potentie heeft het valutasysteem te decentraliseren wel degelijk disruptief blijken, ook op de langere termijn. Ten slotte gaf de Bank for International Settlements vorig jaar te kennen, dat momenteel maar liefst 80% van de centrale banken werkt aan een digitaal alternatief voor geld zoals wij dit nu kennen. Een ontwikkeling die mijns inziens zonder meer revolutionair kan worden genoemd.

Bitcoin passé

Naast Bitcoin heeft thans een veel breder scala aan blockchaintoepassingen het levenslicht gezien. Zo blijkt ook uit cijfers die het Europees Octrooibureau eind vorig jaar presenteerde. Wereldwijd steeg het aantal patentaanvragen op blockchaintoepassingen in drie jaar tijd van 300 naar 2220. En deze aanvragen zijn niet van de minste afkomstig. Zo kondigde IBM, het grootste informatietechnologiebedrijf ter wereld, deze week nog een realtime wereldwijd betalingsnetwerk op basis van blockchain aan.

Johan Pouwelse is oprichter van het Blockchain Lab van TU Delft en volgens hem zijn bitcoins omwille van hun traagheid, enorme energiebehoefte en inefficiëntie daarentegen wel passé. Overigens berust de meeste kritiek op blockchaintechnologie op dit soort algemeenheden, terwijl deze tekortkomingen in principe vooral voorkwamen bij eerste generatie blockchaintoepassingen (zoals Bitcoin). Inmiddels worden veel van deze problemen door ontwikkelingen van nieuwere generaties ondervangen. Pouwelse gelooft daarom vooral in de blockchaintechnologie zelf en voorspelt dat in 2030 meer dan de helft van de Nederlandse economie online via een blockchainstructuur zal lopen. Hiertoe dienen aldus hem bestaande instituten efficiënter te worden gemaakt. “Stap twee is dus een systeem dat in principe werkt zonder deze instanties, maar waarop ze welkom zijn om extra betrouwbaarheid toe te voegen.”

De score opmakend

Hoe het ook zij, een kritische noot is altijd zinvol. Blockchain bleek in bepaalde gevallen inderdaad overhyped te zijn, dat staat buiten kijf. Desalniettemin zijn veel door critici aangehaalde tekortkomingen reeds ondervangen in nieuwere generaties van blockchain. De kritiek die zich op de technologie zelf richt, berust daarmee deels op onwetendheid.

Waarom zo’n haast? Blockchain staat nog in de kinderschoenen en of zij op den duur in staat zal zijn onze wereld te ontwrichten zal enkel de tijd ons kunnen leren. Van het prototype, wat Bitcoin feitelijk was, ontwikkelt de technologie hierachter zich ondertussen gestaag door. Desondanks weet zij hierbij haar disruptieve karakter te behouden. Nu nog altijd sprake is van een exponentiële groei van het aantal (nieuwe generatie) blockchaintoepassingen, lijken we er niet omheen te kunnen. Blockchain is springlevend en wat mij betreft de hype voorbij.

[1] Elliot, F. & Duncan, G. (2009, January 3) Chancellor Alistair Darling on brink of second bailout for banks. The Times, P. A1.