Alles wat op het internet staat is waar!

Alles wat op het internet staat is waar!

De gemiddelde reactie op dit statement is een fronsend voorhoofd, opgetrokken wenkbrauwen of de klassieker; ogen die zo ver naar achteren rollen dat ze in je voorhoofd lijken te verdwijnen. Ondanks het feit dat mensen verdraaid goed weten dat het niet klopt, lijken ze zich er toch naar te gedragen.

De voorbeelden zijn eindeloos, soms grappig, soms schokkend. Zo was er de man die vol overtuiging een fles rode wijn over het nieuwe, stralend witte tapijt van zijn vriendin leeggoot, omdat hij online had gezien dat die vlekken er meteen uitgaan als je er scheerschuim overheen smeert. Het tapijt is nooit meer vlekkeloos geworden, de relatie overigens ook niet. Daarnaast kopte NOS dat de er een forse stijging zichtbaar is in het aantal Whatsapp fraudes, wel vier keer zoveel als in 2019. De klassieke truc is om naar mensen te appen dat je een nieuw nummer hebt en ze daarna vrij snel om geld te vragen voor het noodgeval waar je je in bevindt. Tenslotte het voorbeeld van de jongen die met zijn restaurant op nummer 1 van de Londense Tripadvisor stond. Een indrukwekkende prestatie, zeker als je weet dat het restaurant in werkelijkheid niet bestond en er nog nooit iemand had gegeten. Zo kan ik nog wel wat pagina’s vullen, maar het probleem staat vast: mensen geloven te snel dingen die ze online gehoord of gelezen hebben zonder de berichten te verifiëren.

En ook ik, die dit stuk met voldoende kennis schrijf, heb al vaker gemerkt dat ik dingen te snel voor waar heb aangenomen. Zo blijf ik stug Tripadvisor gebruiken, ondanks alle waarschuwingen. Ik ben op dat vlak zeker niet de enige. Maar hoe komt het dat mensen zo graag willen geloven wat ze online lezen? Een populaire verklaring van psychologen is de combinatie van de implicit bias en de confirmation bias. De implicit bias houdt in dat mensen elkaar en de wereld nog altijd het liefste in hokjes plaatsen om het overzicht te behouden. Zo vertrouwen we bijvoorbeeld nog altijd veel op vooroordelen om te voorspellen wat er zou kunnen gebeuren. Een gevolg van het indelen in hokjes, is dat we de berichten uit ons eigen hokje sneller voor waar aannemen. Als jouw vrienden een bericht delen op Facebook, moet het toch wel waar zijn. Waar je op dat moment niet bij stil staat is dat die vrienden exact hetzelfde dachten toen zij het zelf klakkeloos overnamen. Daarnaast is er de confirmation bias, dat houdt in dat mensen graag horen dat wat ze doen en denken klopt. Dat zorgt ervoor dat je hersenen geneigd zijn om de berichten die bij jouw denkwijze passen al snel voor waar aan te nemen.

Naast de psychologische verklaring, geven wetenschappers ook een historische verklaring. Het internet bestaat namelijk nog niet zo lang. Dat heeft tot gevolg dat mensen nog volop bezig zijn met het leerproces hoe ze met het internet om moeten gaan. Hoe je Google moet gebruiken is natuurlijk niet zo heel lastig.De vraag hoe Google jou gebruikt is alweer een stuk complexer. Vandaar dat veel wetenschappers pleiten voor beter onderwijs met betrekking tot het internet. Mensen moeten zich beter bewust zijn van alles wat er gebeurt als ze online zijn, en hier ook beter mee om leren gaan.

Het lijkt er volgens de psychologische verklaring op dat het probleem deels aangeboren is. Dat is een somber beeld, vandaar een afsluiter waar we allemaal iets van kunnen leren. Een nieuwe stelling: Behandel alles wat je op het internet leest als snoep aannemen van een vreemde. Vraag jezelf eerst even af van wie het snoepje/bericht komt en waarom ze je zo graag een snoepje willen geven of dat bericht met je willen delen. Check daarnaast of het wel daadwerkelijk snoep is of een bericht is dat klopt. Bekijk ten slotte of er niet toevallig een grote witte bus op de achtergrond te zien is.

Met meer gewaarwording en kennis is het wellicht makkelijker om de cijfers van Whatsapp fraude weer te doen dalen, alle tapijten wit te houden en Tripadvisor weer wat betrouwbaarder te maken.

Overigens komen de voorbeelden uit het begin van de blog allemaal van het internet, dus of ze daadwerkelijk kloppen…